PRACA POGLĄDOWA
Barszcz Sosnowskiego – roślina zagrażająca zdrowiu człowieka
1
Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie. Dyrektor Instytutu: dr inż. K. Szczepański
2
Instytut Nauk Medycznych, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości w Warszawie. Dyrektor Instytutu: dr A. Frączek
3
Instytut Nauk Medycznych, Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Dyrektor Instytutu: dr hab. n. med. B. Kręcisz, prof. UJK
4
Instytut Ochrony Zdrowia, Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna w Jarosławiu. Dyrektor Instytutu: dr J. Noworól
5
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa. Marszałek Sejmu: Marek Kuchciński
6
Instytut Biologii, Wydział Matematyczno-Przyrodniczy, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Dyrektor Instytutu: dr hab. G. Świderska-Kołacz, prof. UJK
7
Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki w Lublinie. Dyrektor Instytutu: dr hab. n. med. L. Panasiuk, prof. IMW
8
Instytut Zdrowia Publicznego, Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Dyrektor Instytutu: dr hab. n. o zdr. E. Suliga, prof. UJK
Autor do korespondencji
Jarosław Chmielewski
Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie ul. Krucza 5/11d, 00-548 Warszawa
Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie ul. Krucza 5/11d, 00-548 Warszawa
Med Srod. 2017;20(3):55-59
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Barszcz Sosnowskiego uważany jest za inwazyjny gatunek roślinny w Polsce, który stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego. Celem pracy jest wykazanie złożoności oddziaływania i skutków zdrowotnych barszczu Sosnowskiego na organizm człowieka. Przedstawiono cechy fizyczne i biochemiczne tego gatunku. Omówiono jego wpływ na zdrowie ludzi oraz przedstawiono ogólne zasady postępowania w przypadku wystąpienia negatywnych skutów zdrowotnych. Zwrócono uwagę na konieczność podjęcia działań edukacyjnych związanych z ryzykiem zdrowotnym w bezpośrednim lub pośrednim kontakcie z tą rośliną.
Sosnowsky’s hogweed (Heracleum sosnowskyi) is considered to be an intrusive plant species in Poland which endangers human health and life. The paper aims at showing the complexity of influence of Sosnowsky’s hogweed on the human organism and its consequences for human health. The paper describes general physical and biochemical characteristics of this species. The authors analyze the influence of the species on human health and present general rules how to deal with possible negative health consequences. The paper draws attention to the necessity of undertaking educational activities related to the health risk in direct and indirect contact with the plan
REFERENCJE (34)
1.
Williamson M., Fitter A.: The varying success of invadera. Ecology 1996; 77 (7): 1661.
2.
Gałczyńska M., Gamrat R., Łysko A.: Wpływ gatunków inwazyjnych z rodzaju HERACLEUM SPP. (APIACEAE) na śro- dowisko i zdrowie człowieka, Kosmos Problemy Nauk Biologicznych 2016; 65 (4): 591-599.
4.
Gawłowska M.: Heracleum sphondylium L. i Heracleum sibiricum L. na ziemiach polskich. Dissertationes Pharmaceuticae 1956; 7: 141-164.
5.
Bochniarz M., Bochniarz J.: Barszcz Sosnowskiego – nowa wysokoplenna roślina pastewna. Post. Nauk Rol. 1986; 33(38), 6: 23–31.
6.
Kostecka-Mądalska O., Bańkowski Cz.: Zawartość olejku eterycznego w Heracleum sosnowskyi Manden. Z uprawy krajowej. ACTA AGROBOTANIKA 1962; XIV: 25-32.
7.
Abyshev, A.Z., Denisenko P.P.: The coumarin composition of Heracleum sosnowskyi. Chemistry of Natural Compounds 1973; 4(9): 515-516.
8.
Svendsen A. B., Blyberg M.: The coumarins in the roots of Heracleum panaces L. Pharm. Acta Helv.1959; 34: 33.
9.
Bielawska K., Malinowska M., Cyuńczyk M.: Wpływ kumaryn na organizm człowieka. Bromat. Chem. Toksykol. 2014; 47: 213-221.
10.
Matsuda H., Murakami T., Kageura T., Ninomiya K., Toguchida I., Nishida N., Yoshikawa M.: Hepatoprotective and nitric oxide production inhibitory activities of coumarin and polyacetylene constituents from the roots of Angelica furcijuga. Bioorg Med Chem Lett. 1998; 8: 2191-2196.
11.
Wolski T., Gliński Z., Buczek K. i wsp.: Otrzymywanie i charakterystyka roślinnych ekstraktów furanokumarynowych o działaniu przeciwgrzybiczym. Herba Polonica 1996; 42 (3):168-173.
12.
Lutyńska R.: Pszczelarstwo. PWRiL 1977; 7. [13] Wojtkowiak R., Kawalec H., Dubowski A. P.: Barszcz Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi Mandel L.). Journal of,Research and Applications in Agricultural Engineering 2008; 53(4): 137-142.
13.
Wojtkowiak R., Kawalec H., Dubowski A. P.: Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Mandel L.). Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering 2008; 53(4): 137-142.
14.
Wróbel I.: Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.) w Pieninach. Pieniny – Przyroda i Człowiek 2008; 10: 38-39.
15.
Weryszko-Chmielewska E., Chwil M., Wesołowski M. i wsp.: Rośliny wywołujące fotodermatozy. Alergoprofil 2014; 10 (4): 22-26.
16.
Tomaszkiewicz-Potępa A., Vogt O.: Substancje biologicznie aktywne z barszczu Sosnowskiego (Heracleum sosnowsky Manden). Przemysł Chemiczny 2010; 89 (7): 697.
17.
Sachajdakiewicz I., Mędrzycki P.: Problem inwazji kaukaskich] barszczy w Polsce na podstawie Raportu końcowego z Ogólnopolskiego Spisu Powszechnego Barszczu Sosnowskiego i Barszczu Olbrzymiego (w:) Krzysztofiak L., Krzysztofiak A. (ed): Inwazyjne gatunki obcego pochodzenia zagrożeniem dla rodzimej przyrody. Krzywe 2015: 185.
18.
Rzymski P., Klimaszyk P., Poniedziałek B.: Invasive giant hogweeds in Poland: risk of burns among forestry workers and plant distribution. Burns 2015; 41, 8: 1816-1822.
19.
Rutkowski L.: Przewodnik do oznaczania roślin Polski niżowej. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Warszawa 2004: 345.
20.
Urbisz A., Urbisz A.: Barszcz Sosnowskiego i barszcz Mantegazziego, Przyroda Górnego Śląska 41, Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice 2005: 10.
21.
Śliwiński M.: Inwazja barszczu Sosnowskiego na obszarze Natura 2000 w Górach Stołowych. Zielona Planeta 2012; 2 (101): 8-10.
22.
Domaradzki K., Dobrzański A., Jezierska-Domaradzka A.: Rośliny inwazyjne – występowanie, znaczenie i zagrożenie dla bioróżnorodności. Progress in Plant Protection/ Postępy w Ochronie Roślin 2013; 53 (3): 617.
23.
Jahodová S., Trybush S., Pysek P. i wsp.: Invasive species of Heracleum in Europe: an insight into genetic relationships and invasion history. Divers. Distrib. 2007; 13: 99-114.
24.
Sachajdakiewicz I.: Ocena skali inwazji barszczu olbrzymiego (Heracleum mantegazzianum s.l.) w północno-wschodniej i centralnej Polsce, porównanie skuteczności badań ankietowych i terenowych, Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w Warszawie, Warszawa 2008.
25.
Muzykiewicz A., Nowak A, Klimowicz A. i wsp.: Fotoalergeny i związki fototoksyczne pochodzenia roślinnego. Zagrożenia i korzyści terapeutyczne. Kosmos Problemy Nauk Biologicznych 2017; 66 (2): 211.
26.
Weryszko-Chmielewska E., Chwil M., Wesołowski M. i wsp.: Rośliny wywołujące fotodermatozy. Alergoprofil 2014; 10 (4): 22-27.
27.
Jaworek A. K., Michałek K., Wojas-Pelc A.: Reakcja fitofototoksyczna ze współistniejącymi zmianami odpowiadającymi erythema multiforme związana z ekspozycją na barszcz Sosnowskiego. Przegląd Dermatologiczny 2017; 104: 17.
28.
Wrzesińska B., Błażejewska A.:Entomofauna of Heracleum sosnowskyi Manden. J. Plant Prot. Res. 2000; 40: 231-236.
29.
Jakubowska-Busse A., Śliwiński M., Kobyłka M.: Identification of bioactice componentes of essential oils in Heracleum sosnowskyi and Heracleum mantegazzianum (Apiaceae). Archives of Biological Sciences 2013; 65 (3): 877-883.
30.
Wrzesińska B.: Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnovskyi Manden), inwazyjny chwast i metody jego zwalczania. Postępy Nauk Rolniczych 2003; 3.
31.
Rzymski P., Klimaszyk P., Poniedziałek B. i wsp.: Health threat associated with Caucasian giant hogweeds: awareness among doctors and general public in Poland; Cutan Ocul Toxicol 2014; 18:1-5.
32.
Klimaszyk P., Klimaszyk D., Piotrowiak M. i wsp.: Unusual complications after occupational exposure to giant hogweed (Heracleum mantegazzianum): a case report. Int J Occup Med Environ Health 2014; 27: 141-144.
33.
Khachemoune A., Khechmoune K., Blanc D.: Assessing phytophotodermatitis: boy with erythema and blisters on both hands. Dermatol Nurs 2006: 18: 153-154.
34.
Wierzejska K., Adamski Z.: Świetlne zapalenie skóry wywołane uczuleniem na rośliny. Phytophotodermatitis. Przegląd Dermatologiczny 2004; 91: 329-334.
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
