PRACA ORYGINALNA
Endemie o długotrwale największych i najmniejszych częstościach zgonów na raka płuca na terenie województwa śląskiego
1
Zakład Epidemiologii i Śląski Rejestr Nowotworów
Kierownik: dr hab. n. med. A. Tukiendorf
2
Zakład Radioterapii, Kierownik: prof. dr hab. n. med. L. Miszczyk Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej
Autor do korespondencji
Brunon Zemła
Zakład Epidemiologiii Śląski Rejestr Nowotworów Centrum OnkologiiIn stytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44-101 Gliwice
Zakład Epidemiologiii Śląski Rejestr Nowotworów Centrum OnkologiiIn stytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44-101 Gliwice
Med Srod. 2013;16(2):31-37
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wstęp:
Rejestracja zgonów wg przyczyn (tutaj: nowotworów złośliwych płuca, C33–C34, wg MSKChiPZ, X rewizja) w woj. śląskim (i w ogóle w Polsce) charakteryzuje się wysokim stopniem kompletności dając miarodajne i obiektywne oceny w zakresie umieralności. Wszędzie jednak rozkład współczynników umieralności jest bardzo nierównomierny (wg grup populacyjnych, jednostek administracyjnych itd.), co prowadzi dalej do poszukiwań rejonów ryzyka (endemii) o długotrwałym występowaniu największych i/lub najmniejszych współczynników umieralności. To podstawa bardziej racjonalnej walki z nowotworami.
Materiał i metody:
Informacje o zgonach na nowotwory złośliwe płuca dla woj. śląskiego uzyskano w GUS. Specjalna „karta zgonu” daje rękojmię wykreowania obiektywnego obrazu makro-, czy mikropopulacyjnego umieralności na nowotwory. W oparciu o dane o nowotworach i dane demograficzne obliczono następujące rodzaje współczynników umieralności dla 11-letniego okresu (1999–2009) i dwóch okresów skrajnych: 1999–2002:2006–2009 – a) współczynniki cząstkowe (dla 5-letnich grup wieku, tj. 0–4, 5–9 aż do 85+), b) współczynniki surowe i c) współczynniki standaryzowane metodą bezpośrednią wg M. Spiegelmana, przy użyciu struktury wieku „populacji świata” (zmodyfikowanej wg R. Dolla). Do oceny istotności statystycznej pomiędzy współczynnikami standaryzowanymi (powiaty : całego województwa) użyto procedur O.S. Miettinena i P. Katza.
Wyniki:
W okresie 1999–2009 (tj. w ciągu 11 lat) z powodu raka płuca zmarło na terenie woj. śląskiego 21826 (tj. 77,3%) mężczyzn oraz 6397 (tj. 22,7%) kobiet; łącznie dla obu płci zarejestrowano 28223 zgony. Standaryzowany współczynnik umieralności dla mężczyzn wyniósł 61,9/100 tys. i był wyraźnie większy niż współczynnik dla kobiet – 13,7/100 tys. Jednakże w porównaniu 2 skrajnych okresów (tj. 1999–2002:2006–2009) standaryzowany współczynnik umieralności na raka płuca u mężczyzn obniżył się o 11,7%, a u kobiet wzrósł o 16,7%. Największa częstość zgonów z powodu raka płuca u mężczyzn koncentruje się w centralnej i wschodniej części woj. śląskiego, zurbanizowanej i uprzemysłowionej (ryc. 1). Podobnie jest u kobiet (ryc. 2). Na obrzeżach (głównie na wsiach) województwa zgony na raka płuca występują rzadziej. Wnioski: 1. Istnieje częściowa korelacja chorologiczna pomiędzy endemiami o długotrwale największych i najmniejszych współczynnikach umieralności na raka płuca wg płci w obrębie woj. śląskiego. 2. Do endemii o największym ryzyku zgonów na raka płuca należy wprowadzić bardziej „agresywne” działania zwłaszcza w zakresie profilaktyki pierwotnej (np. w zwalczaniu nikotynizmu).
Wnioski:
Istnieje częściowa korelacja chorologiczna pomiędzy endemiami o długotrwale największych i najmniejszych współczynnikach umieralności na raka płuca wg płci w obrębie woj. śląskiego. 2. Do endemii o największym ryzyku zgonów na raka płuca należy wprowadzić bardziej „agresywne” działania zwłaszcza w zakresie profilaktyki pierwotnej (np. w zwalczaniu nikotynizmu).
Rejestracja zgonów wg przyczyn (tutaj: nowotworów złośliwych płuca, C33–C34, wg MSKChiPZ, X rewizja) w woj. śląskim (i w ogóle w Polsce) charakteryzuje się wysokim stopniem kompletności dając miarodajne i obiektywne oceny w zakresie umieralności. Wszędzie jednak rozkład współczynników umieralności jest bardzo nierównomierny (wg grup populacyjnych, jednostek administracyjnych itd.), co prowadzi dalej do poszukiwań rejonów ryzyka (endemii) o długotrwałym występowaniu największych i/lub najmniejszych współczynników umieralności. To podstawa bardziej racjonalnej walki z nowotworami.
Materiał i metody:
Informacje o zgonach na nowotwory złośliwe płuca dla woj. śląskiego uzyskano w GUS. Specjalna „karta zgonu” daje rękojmię wykreowania obiektywnego obrazu makro-, czy mikropopulacyjnego umieralności na nowotwory. W oparciu o dane o nowotworach i dane demograficzne obliczono następujące rodzaje współczynników umieralności dla 11-letniego okresu (1999–2009) i dwóch okresów skrajnych: 1999–2002:2006–2009 – a) współczynniki cząstkowe (dla 5-letnich grup wieku, tj. 0–4, 5–9 aż do 85+), b) współczynniki surowe i c) współczynniki standaryzowane metodą bezpośrednią wg M. Spiegelmana, przy użyciu struktury wieku „populacji świata” (zmodyfikowanej wg R. Dolla). Do oceny istotności statystycznej pomiędzy współczynnikami standaryzowanymi (powiaty : całego województwa) użyto procedur O.S. Miettinena i P. Katza.
Wyniki:
W okresie 1999–2009 (tj. w ciągu 11 lat) z powodu raka płuca zmarło na terenie woj. śląskiego 21826 (tj. 77,3%) mężczyzn oraz 6397 (tj. 22,7%) kobiet; łącznie dla obu płci zarejestrowano 28223 zgony. Standaryzowany współczynnik umieralności dla mężczyzn wyniósł 61,9/100 tys. i był wyraźnie większy niż współczynnik dla kobiet – 13,7/100 tys. Jednakże w porównaniu 2 skrajnych okresów (tj. 1999–2002:2006–2009) standaryzowany współczynnik umieralności na raka płuca u mężczyzn obniżył się o 11,7%, a u kobiet wzrósł o 16,7%. Największa częstość zgonów z powodu raka płuca u mężczyzn koncentruje się w centralnej i wschodniej części woj. śląskiego, zurbanizowanej i uprzemysłowionej (ryc. 1). Podobnie jest u kobiet (ryc. 2). Na obrzeżach (głównie na wsiach) województwa zgony na raka płuca występują rzadziej. Wnioski: 1. Istnieje częściowa korelacja chorologiczna pomiędzy endemiami o długotrwale największych i najmniejszych współczynnikach umieralności na raka płuca wg płci w obrębie woj. śląskiego. 2. Do endemii o największym ryzyku zgonów na raka płuca należy wprowadzić bardziej „agresywne” działania zwłaszcza w zakresie profilaktyki pierwotnej (np. w zwalczaniu nikotynizmu).
Wnioski:
Istnieje częściowa korelacja chorologiczna pomiędzy endemiami o długotrwale największych i najmniejszych współczynnikach umieralności na raka płuca wg płci w obrębie woj. śląskiego. 2. Do endemii o największym ryzyku zgonów na raka płuca należy wprowadzić bardziej „agresywne” działania zwłaszcza w zakresie profilaktyki pierwotnej (np. w zwalczaniu nikotynizmu).
Background:
The registration of deaths by causes (here: a lung cancer, C33–C34, by ISCD&HRP, X revision) in Silesia voivodeship (and in general for Poland) can be characterised by a high degree of completeness giving objective and reliable evaluations on mortality. Everywhere however the distribution of cancer mortality rates is very unequal (by the population groups, administrative units, etc.), what conducting go on to looking for risk areas (endemic areas with a long-lasting occurrence of the biggest and/or smallest mortality rates). It is a base of more rationally fight with cancers.
Material and Methods:
A lung cancer deaths data for Silesia voivodeship has been obtained from the G.U.S. (Main Statistical Office). A special “death certificate” guarantees to produce an objective picture of macro-, and micropopulation cancer mortality. Basing on the neoplasms and demographic data (from G.U.S. as well), the following mortality rates were calculated to be average for 11-year period (1999–2009) and two externally periods: 1999–2002 and 2006–2009: a) age-specific rates (for 5-year age groups, i.e. 0–4, 5–9, etc., up to the age of 85+), b) crude rates per 100 thousands and c) age-adjusted rates with the use of direct method by M. Spiegelman’s, with the use of the age structure of “world population” (by R. Doll’s). To evaluate of the statistically significant between standardized mortality rates (coun-ties : whole voivodeship) were used O.S. Miettinen’s and P. Katz’s procedures.
Results:
In 1999– 2009 (i.e. during 11-years), within Silesia voivodeship, 21826 (i.e. 77.3%) men died because of the lung cancer and 6397 (i.e. 22.7%) women; it is combined for both sexes – 28223 cases of death were registered. Age-adjusted mortality rate for males is 61.9/100 thousands and was distinctly bigger then among females – 13.7/100 thousands. However, in comparison two extreme periods (i.e. 1999– 2002 : 2006–2009), age-adjusted mortality rates because of the lung cancer in men decreased about 11.7%, and of death cases caused by the lung cancer among men is concentrated in central and eastern part of Silesia voivodeship, urbanized and industrial. Similarly as for women (tab. II). The lung cancer in the borders (mainly for villages) of Silesia voivodeship is rarely diagnosed, as the result smaller mortality.
Conclusions:
1. There is a partly chorologic correlation between endemic areas with a long-time the biggest and smallest lung cancer mortality, taking into account males and females population within Silesia voivodeship. 2. To highest risk endemic areas of the deaths for lung cancer is need putting into the public life more “aggressive” activities, especially concerning the primary preventive (for example in the overcoming nicotinizm).
The registration of deaths by causes (here: a lung cancer, C33–C34, by ISCD&HRP, X revision) in Silesia voivodeship (and in general for Poland) can be characterised by a high degree of completeness giving objective and reliable evaluations on mortality. Everywhere however the distribution of cancer mortality rates is very unequal (by the population groups, administrative units, etc.), what conducting go on to looking for risk areas (endemic areas with a long-lasting occurrence of the biggest and/or smallest mortality rates). It is a base of more rationally fight with cancers.
Material and Methods:
A lung cancer deaths data for Silesia voivodeship has been obtained from the G.U.S. (Main Statistical Office). A special “death certificate” guarantees to produce an objective picture of macro-, and micropopulation cancer mortality. Basing on the neoplasms and demographic data (from G.U.S. as well), the following mortality rates were calculated to be average for 11-year period (1999–2009) and two externally periods: 1999–2002 and 2006–2009: a) age-specific rates (for 5-year age groups, i.e. 0–4, 5–9, etc., up to the age of 85+), b) crude rates per 100 thousands and c) age-adjusted rates with the use of direct method by M. Spiegelman’s, with the use of the age structure of “world population” (by R. Doll’s). To evaluate of the statistically significant between standardized mortality rates (coun-ties : whole voivodeship) were used O.S. Miettinen’s and P. Katz’s procedures.
Results:
In 1999– 2009 (i.e. during 11-years), within Silesia voivodeship, 21826 (i.e. 77.3%) men died because of the lung cancer and 6397 (i.e. 22.7%) women; it is combined for both sexes – 28223 cases of death were registered. Age-adjusted mortality rate for males is 61.9/100 thousands and was distinctly bigger then among females – 13.7/100 thousands. However, in comparison two extreme periods (i.e. 1999– 2002 : 2006–2009), age-adjusted mortality rates because of the lung cancer in men decreased about 11.7%, and of death cases caused by the lung cancer among men is concentrated in central and eastern part of Silesia voivodeship, urbanized and industrial. Similarly as for women (tab. II). The lung cancer in the borders (mainly for villages) of Silesia voivodeship is rarely diagnosed, as the result smaller mortality.
Conclusions:
1. There is a partly chorologic correlation between endemic areas with a long-time the biggest and smallest lung cancer mortality, taking into account males and females population within Silesia voivodeship. 2. To highest risk endemic areas of the deaths for lung cancer is need putting into the public life more “aggressive” activities, especially concerning the primary preventive (for example in the overcoming nicotinizm).
REFERENCJE (10)
1.
Parkin D. M., Bray F., Farley J., et al.: Global cancer statistics, 2002. CA Cancer J. Clin. 2005; 55:74–108.
2.
Ferlay J., Shin H.R., Bray F., et al.: Estimates of worldwide burden of cancer in 2008: GLOBOCAN 2008. Int. J. Cancer 2010; 127/12: 2893–2917.
3.
Borras J.M., Fernandez E., Gonzales J.R., et al: Lung cancer mortality in European regions (1955–1997). Ann. Oncol. 2003; 14(1):159–161.
4.
Zemła B., Kołosza Z.: Trendy umieralności na najczęstsze nowotwory złośliwe w województwie śląskim z krótkoterminową prognozą. Med. Środ. 2011; 14(2):24–31.
5.
Zemła B.F.P., Kołosza Z., Banasik T.R.: Atlas zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w obrębie województwa katowickiego w latach 1985–1993. Wyd. Z-d Epidemiologii Nowotworów Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej- Curie, Oddział w Gliwicach. Gliwice 1999; 8–83.
6.
Miettinen O.S., Nurminen M.: Comparative analysis of two rates. Stat. Med. 1985; 4: 213–226.
7.
Katz P., Babtista J., Azen S.P., et al.: Obtaining confidence intervals for the risk ratio in cohort studies. Biometrics 1978; 34 : 469–474.
8.
Brenner H., Francisci S., De Angelis R., et. al.: Long term survival expectations of cancer patients in Europe in 2000–2002. E.J. Cancer 2009; 1024–1041.
9.
Wojciechowska U., Didkowska J., Zatoński W.: Wskaźniki przeżyć chorych na nowotwory złośliwe w Polsce zdiagnozowanych w latach 2000–2002. Wyd. Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie. Warszawa2009; 5-54.
10.
Banasik T.R, Kołosza Z., Zemła B.F.P.: Przeżycia chorych na nowotwory złośliwe w województwie śląskim latach 2000-2007. Wyd. Zakład Epidemiologii i Śląski Rejestr Nowotworów Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach. Gliwice 2010; 7-73.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
