PL EN
PRACA POGLĄDOWA
Łaźnie miejskie na przełomie XIX i XX w. w procesie poprawy zdrowia publicznego w miastach na Śląsku – wybrane przykłady
 
Więcej
Ukryj
1
Katedra Podstaw Fizjoterapii, Instytut Fizjoterapii, Politechnika Opolska Kierownik Katedry: dr hab. M. Migała, prof. PO
 
2
Katedra Biosystematyki, Uniwersytet Opolski, ul. Oleska 22, 45-052 Opole Kierownik Katedry: prof. dr hab. J. Lis
 
 
Autor do korespondencji
Krzysztof Spałek   

Samodzielna Katedra Biosystematyki Uniwersytetu Opolskiego ul. Oleska 22, 45-052 Opole tel. 77-401-60-10
 
 
Med Srod. 2017;20(3):60-65
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
W XIX w. na Śląsku nastąpił gwałtowny rozwój przemysłu. Towarzyszyły temu intensywne procesy urbanizacyjne oraz tworzenie się dużych skupisk ludzkich, które nigdy wcześniej nie przebiegały tak szybko i na tak dużą skalę. Eksplozja przemysłu sprzyjała migracjom ludności, a tym samym niekontrolowanemu rozprzestrzenianiu się wielu chorób, zaś praca w przemyśle, w złych warunkach sanitarno-higienicznych, odbijała się bardzo negatywnie na stanie zdrowia mieszkańców miast. Niedostatecznie wyposażone lub brakujące węzły sanitarne, zwłaszcza w szybko powstających, przeludnionych dzielnicach robotniczych, złe warunki życia oraz niedożywienie były przyczyną nasilania się problemów związanych z higieną i wybuchem różnych epidemii. Starania zapobiegawcze, jakie wówczas podejmowały rządy państw, w głównej mierze dążyły do poprawy warunków sanitarnych i stanu higienicznego wśród ludności. Jednym ze sposobów radzenia sobie z narastającymi problemami epidemiologicznymi była budowa łaźni miejskich. Pierwsze takie obiekty w Europie powstały w Anglii oraz Prusach, gdzie najszybciej rozwijającym się przemysłowo obszarem był Śląsk. Główną cechą publicznych łaźni miejskich, powstałych na Śląsku w XIX w., była ich wielofunkcyjność – w budynkach takich mieściły się sektory dla mężczyzn i kobiet, prysznice, wanny do kąpieli, pralnie, a w późniejszym czasie także większy lub mniejszy basen pływacki. Do najciekawszych przykładów na Śląsku należą łaźnie miejskie w Katowicach, Wrocławiu, Prudniku i Zabrzu.

In the 19th century in Silesia there was a rapid development of industry. As a result, intense urbanization processes took place and large agglomerations appeared.mThose processes had never before been that quick or largescale. The explosion of industry supported people migration and uncontrolled spread of various diseases. Workmin the industry, in poor sanitary and hygienic conditions, had a negative impact on the health condition of city residents. Underequipped or missing sanitary units, especially in hastily created and crowded working-class districts, poor life conditions, and undernutrition were the reasons for many hygienic problems and various epidemics. Preventive actions carried out by governments aimed at improving sanitary conditions and the level ohygiene among people. Construction of public bath houses was one of the means against growing epidemiological problems. First public bath houses in Europe were built in England and Prussia, where Silesia was industrially the most rapidly developing area. The main feature of public bath houses built in Silesia in the 19th century was their multifunctionality – buildings were divided into sectors for males and females, they had showers, baths, washing rooms and, later, larger and smaller swimming pools. Public bath houses in Katowice, Wrocław, Prudnik, and Zabrze are the most interesting examples in Silesia.
 
REFERENCJE (24)
1.
Berndt W., Münch G.: Die Cholera in Schlesien (1831-1837) hrbuch der Schlesischen Friedrich-Wilchelm-Universität zu Breslau 1927; 17: 67-90.
 
2.
Czapliński M.P.: Epidemie cholery w rejencji opolskiej w latach 1831-1894. Stowarzyszenie Humanistyczne: Europa,.
 
3.
Flüge C.: Die Cholera-Epidemie in Schlesien 1894. Arbeiten aus dem Kaiserlichen Gesundheitamte 1896; 12: 218-257.
 
4.
Calman K.: The 1848 Public Health Act and its relevance to improving public health in England now. British Medical Journal 1998; 317: 596-598.
 
5.
Flinn M.W.: Report on the Sanitary Condition of the Labouring Population of Gt. Britain by Edwin Chadwick. Edynburgh University Press, Edynburg 1965, p. 425.
 
6.
Frazer W.M.: A History of English Public Health 1834-1939. Bailliere, Tindal and Cox, London 1950, p. 498.
 
7.
Polak K.: Początek formalno-prawnych działań na rzecz publicznej ochrony zdrowia w dziewiętnastowiecznej Anglii. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1291, Prace Historyczne 2008; 135: 93-111.
 
8.
Rees R.: Poverty and Public Health 1815–1848. Heinemann Educational Publishers, Oxford 2001, p. 233.
 
9.
Wohl A.: Endangered Lives. Public Health in Victorian Britain. J. M. Dent & Sons Ltd, London 1983, p. 440.
 
10.
Lassar O.: Über Volksbäder. Vortrag, gehalten in der dreizehnten Versammlung des Deutschen Vereins für öffentliche Gesundheitspflege zu Breslau am 13. September 1886. Mit vier Abbildungen. Braunschweig 1887, p. 39.
 
11.
Lassar O.: Die Cultur-Aufgabe der Volksbäder. Berlin 1899, p. 45.
 
12.
Lassar O.: Bade- und Waschansralten (w:) Boerner P (red.): Bericht über die Allgemeine Deutsche Ausstellung auf dem Gebiet der Hygiene und des Rettungswesens Berlins 1882/3. Bd. 1. Breslau 1896, p. 329-346.
 
13.
Zimmermann H.P.: Bäder für das Volk. Zur Gewöhnung der unteren Bevölkerungsschichten an Saulerkeit und Ordning in Deutschland 1882-1914. Kieler Blätter zur Volkskunde 1998; 30: 61-81.
 
14.
Pietrus E.: Die Veredelung des Menschen–Einrichtungen zur Volkshygiene Arbeiterbäder (w:) Grötz S., Quecke U. (red.): Balnea. Jonas Verlag, Marburg 2012, p. 159-174.
 
15.
Grötz S.: Aspekte zur Architekturgeschichte des Bades (w:) Grötz S., Quecke U. (red.): Balnea. Jonas Verlag, Marburg 2012, p. 13-29.
 
16.
Kneipp S.: Mein Testament für Gesunde und Kranke. Kösel Verlag, Kempten 1894, p. 336.
 
17.
Kneipp S.: Moje leczenie wodą. Nakładem Księgarni Józefa Kösel, Kempten 1910, p. 340.
 
18.
Hamlin Ch.: Sheard S: Revolutions in public health: 1848, and 1998? British Medical Journal 1998; 317: 587-591.
 
19.
Fischer A.: Grundriss der sozialen Hygiene: für Mediziner, Nationalökonomen, Verwaltungsbeamte und Sozialreformer. Springer Verlag, Berlin 1913, p. 448.
 
20.
Statistisches Jahrbuch Deutsche Städte. Band 18. Korn Verlag, Breslau 1911, p. 546.
 
21.
Solisz I., Kowalik-Kociszewska D.: Prace konserwatorskiei adaptacyjne willi Fränkla w Prudniku. Wiadomości Konserwatorskie 2013;.35: 29-40.
 
22.
Spałek K., Spielvogel I.: Basen w Prudniku. Sudety 2013; 148. (7): 22-23.
 
23.
Spielvogel I., Spałek K.: Modernistyczna architektura międzywojenna w Zabrzu. Spotkania z Zabytkami 2014; 5-6: 28-33.
 
24.
Chojecka E., Gorzelik J., Kozina I. i wsp. Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku. Muzeum Śląskie, Katowice 2004, p. 711.
 
eISSN:2084-6312
ISSN:1505-7054
Journals System - logo
Scroll to top