Wprowadzenie i cel:
Mangan (Mn) jest pierwiastkiem niezbędnym w różnych procesach fizjologicznych, jednakże jego nadmierne gromadzenie się w organizmie człowieka może mieć skutki toksyczne. Mn i jego związki znalazły zastosowanie w wielu gałęziach przemysłu, co znacząco wpływa na narażenie zawodowe oraz środowiskowe na Mn. W ostatnich latach narażenie na Mn zostało uznane za istotny problem zdrowotny ze względu na jego neurotoksyczność, dlatego w niniejszym przeglądzie narracyjnym podjęto temat neurotoksyczności tego pierwiastka, ze szczególnym uwzględnieniem towarzyszących objawów klinicznych i możliwych mechanizmów odpowiedzialnych za toksyczne działanie Mn.

Opis stanu wiedzy:
Mn kumuluje się w mózgu, zwłaszcza w zwojach podstawy mózgu, i może powodować zespół neurologiczny podobny do choroby Parkinsona. Upośledzenie funkcji poznawczych u ludzi, a zwłaszcza u dzieci, jako wynik nadmiernej ekspozycji na Mn w wodzie pitnej zostało stwierdzone w badaniach klinicznych. Nagromadzony w mózgu Mn wpływa na układy neuroprzekaźników. Literatura naukowa poświęcona temu zagadnieniu koncentruje się głównie na wpływie Mn na dopaminę i układ dopaminergiczny. Poza układem dopaminergicznym, Mn oddziałuje na układ GABA-ergiczny, glutaminergiczny czy cholinergiczny w mózgu. Nadmierne stężenie Mn prowadzi do wystąpienia zjawiska stresu oksydacyjnego, dysfunkcji mitochondriów oraz apoptozy.

Podsumowanie:
Nadmierna ekspozycja na Mn ze względu na jego neurotoksyczność stanowi jedno z istotnych zagrożeń środowiskowych dla zdrowia człowieka. Dodatkowe badania powinny w pełni wyjaśnić mechanizmy molekularne biorące udział w neurotoksyczności Mn, jak również pomóc w tworzeniu metod leczenia zaburzeń neurodegeneracyjnych powodowanych przez ten pierwiastek.