PRACA POGLĄDOWA
Nowotwory jelita grubego jako poważny problem w Polsce i na świecie – kwestie medyczne i środowiskowe
1
Samodzielna Pracownia Biologii Molekularnej Instytutu Medycyny Wsi im. W. Chodźki w Lublinie
Kierownik Pracowni: dr n. med. L. Kapka-Skrzypczak
2
Katedra i Zakład Biochemii i Biologii Molekularnej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Kierownik Katedry: dr hab. n. med. A. Stepulak
3
Katedra Zdrowia Publicznego, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie Kierownik Katedry: dr n. med. L. Kapka-Skrzypczak
Med Srod. 2011;14(4):75-80
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Już od kilkudziesięciu lat dane epidemiologiczne wskazują na wzrost zachorowalności i umieralności na nowotwory okrężnicy, nie tylko w Polsce ale i na całym świecie. Każdego roku diagnozowanych jest prawie milion nowych zachorowań na raka tej części przewodu pokarmowego i jest on przyczyną około pół miliona zgonów. Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie epidemiologii oraz bieżącego stanu wiedzy o etiologii i patogenezie nowotworów jelita grubego. Ponadto, ten krótki artykuł opisuje również najistotniejsze czynniki ryzyka oraz sugeruje szereg prostych i skutecznych działań profilaktycznych. Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej diagnozowanych nowotworów w krajach Unii Europejskiej. Liczne badania dowiodły, iż na procesy kancerogenezy w jelicie grubym mają wpływ czynniki genetyczne i dziedziczne. Co więcej, również czynniki środowiskowe, takie jak dieta przyczyniają się do rozwoju nowotworów w jelicie grubym. Kluczem do zmniejszenia zachorowalności i śmiertelności jest przede wszystkim profilaktyka. Badania przesiewowe (skriningowe) przeprowadzane u osób bez widocznych objawów choroby, ale należących do tzw. grup czy populacji wysokiego ryzyka, umożliwiają wykrycie raka jelita grubego na wczesnym etapie jego rozwoju. Liczne dane literaturowe donoszą o tym, że zmiana stylu życia oraz codziennej diety odgrywają szczególną rolę w profilaktyce.
Many epidemiological data have shown an increasing incidence and mortality of colon cancer cases in the past several years, not only in Poland but all over the world as well. Each year, approximately a million new cases of colon cancer are diagnosed and that is the cause of death of almost half a million patients in the world. The aim of this article is to present the epidemiology and the current state of scientific knowledge concerning etiology and pathogenesis of neoplastic diseases in human large intestine. Furthermore, this short review describes the essential risk factors and suggests the simple and effective ways of colon cancer prevention. Colorectal cancer is one of the most frequently diagnosed cancers in EU countries. Scientific studies have proved that genetic and hereditary factors have a strong influence on carcinogenesis in human colon. Moreover, environmental factors, such as dietary contribute to the development of colon neoplasm. The most useful tool to reduce high morbidity and mortality is a prevention. Screening tests in nonsymptomatic people from high-risk groups or populations enable diagnosis in the early stage of colorectal cancer. Many publications have reported that modification of lifestyle and daily diet also play a significant role in prevention.
REFERENCJE (17)
1.
Stec R., Bodnar L., Szczylik C.: Możliwości leczenia uzupełniającego w raku okrężnicy. Współcz Onkol 2009; 13 (2): 53-60.
2.
Nowacki M. P., Nowakowska D., Rutkowski A.: Rak jelita grubego (w): Krzakowski M., red. Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych u dorosłych. Via Medica, Gdańsk 2009: 197-214.
3.
Ferlay J., Autier P., Boniol M., i wsp.: Estimates of the cancer incidence and mortality in Europe in 2006. Annals of Oncology 2007; 18: 581-592.
4.
Stec R.: Badania przesiewowe w raku jelita grubego. Współcz Onkol 2006; 10 (3): 6-102.
5.
Korniluk J., Wcisło G., Nurzyński P., i wsp.: Leczenie uzupełniające raka jelita grubego. Współcz Onkol 2006; 10 (3): 139-140.
6.
Klimczak A., Kubiak K., Cybulska M., i wsp.: Etiologia raka jelita grubego oraz bariera antyoksydacyjna ustroju. Pol Merk Lek 2010; XXVIII (165): 223-226.
7.
Markert R., Januszewski J.: Porównanie przebiegu okresu pooperacyjnego u chorych w wieku powyżej 70 lat operowanych z powodu raka jelita grubego w okresie 1990- 1994 oraz 2001-2002. Onkol Pol 2006; 9 (3): 75-80.
8.
Olędzki J.: Chirurgiczne leczenie nowotworów jelita grubego. Współcz Onkol 2006; 10 (3): 137-138.
9.
Klimczak A., Kubiak K., Malinowska K., i wsp.: Badanie aktywności wybranych enzymów antyoksydacyjnych u chorych na raka jelita grubego. Pol Merk Lek 2009; XXVII (162): 470-473.
10.
Pasz-Walczak G., Jesionek-Kupnicka D., Kubiak R., i wsp.: Podstawowe mechanizmy kancerogenezy w jelicie grubym. Współcz Onkol 2004; 8 (6): 303-307.
11.
Wronkowski Z., Brużewicz S., red. Nowotwory jelita grubego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008: 17-59.
12.
Jelski W., Orywal K., Kędra B., i wsp.: Dehydrogenaza alkoholowa i aldehydowa jako markery nowotworowe i czynniki nasilające karcinogenezę w raku jelita grubego. Pol Merk Lek 2008; XXIV (144): 506.
13.
Levin B.: Screening in Risk Evaluation and Prevention of Colorectal Cancer (w): Kelloff G. J., Hawk E. T., Sigman C. C., red. Cancer Chemoprevention. Volume 2: Strategies for Cancer Chemoprevention. Humana Press, Totowa NJ 2005: 287-294.
14.
Bozin B., Mimica-Dukic N., Samojlik I., Jovin E.: Antimicrobial and Antioxidant Properties of Rosemary and Sage (Rosmarinus officinalis L. and Salvia officinalis L., Lamiaceae) Essential Oils. J Agric Food Chem 2007; 55: 7879- 7885.
15.
Starzyńska T., Wasilewicz M. P.: Chemoprewencja raka jelita grubego. Pol Merk Lek 2007; XXIII (133): 70-73.
16.
Kotynia J., Małecka-Panas E.: Uwarunkowania środowiskowe i chemoprewencja raka jelita grubego. Gastroenterol Pol 2003; 10 (1): 75-83.
17.
Gil J., Wojtuń S.: Diagnostyka endoskopowa raka jelita grubego. Współcz Onkol 2006; 10 (3): 116-120.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
