PRACA ORYGINALNA
Podmiotowe czynniki ryzyka zachowań antyzdrowotnych w grupie lekarzy medycyny
1
Zakład Psychologii, Katedra Filozofii i Nauk Humanistycznych, Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach,
Śląski Uniwersytet Medyczny. Kierownik: dr n. hum. M. Bąk-Sosnowska
2
Dr Krzysztof Gojdź Clinic. Dyrektor: dr n. med. K. Gojdź
3
Katedra Zdrowia Kobiety, Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny.
Kierownik: prof. dr hab. n. med. V. Skrzypulec-Plinta
Autor do korespondencji
Monika Bąk-Sosnowska
Zakład Psychologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego ul. Medyków 12; 40-752 Katowice tel. 32 208 86 42
Zakład Psychologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego ul. Medyków 12; 40-752 Katowice tel. 32 208 86 42
Med Srod. 2015;18(3):17-24
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wstęp:
Zachowania antyzdrowotne prezentowane przez lekarzy wywierają negatywny wpływ na postawy pacjentów wobec profilaktyki zdrowia i leczenia. Celem badania było określenie podmiotowych czynników ryzyka zachowań antyzdrowotnych wśród lekarzy.
Materiał i metody:
Zbadano 523 czynnych lekarzy medycyny. Średni wiek badanych wynosił 49,16±13,56 lat, średni staż pracy 23,68±13,77 lat. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego i następujące narzędzia badawcze: Inwentarz Zachowań Zdrowotnych (IZZ), Lista Kryteriów Zdrowia (LKZ), Inwentarz Radzenia Sobie ze Stresem (Mini-Cope), Test Orientacji Życiowej (SOC-29).
Wyniki:
Przewagę zachowań antyzdrowotnych stwierdzono u 27,34% grupy badanej. Na podstawie analizy wieloczynnikowej metodą regresji logistycznej wykazano, że ryzyko wystąpienia zachowań antyzdrowotnych w grupie lekarzy rośnie: o 3,2% z każdym wcześniejszym rokiem od ukończenia specjalizacji (p<0,01), o 2,6% wraz ze zmniejszeniem się o każdy punkt wyniku ogólnego na skali poczucia koherencji SOC-29 (p<0,001), o 14,4% wraz ze zmniejszeniem się o każdy punkt wyniku na skali aktywnego radzenia sobie Mini-COPE (p<0,01).
Wnioski:
1. Ryzyko zachowań antyzdrowotnych wśród lekarzy wzrasta pod wpływem następujących czynników: obniżona umiejętność aktywnego radzenia sobie ze stresem, krótszy czas od ukończenia specjalizacji, niższe poczucie koherencji. 2. W trakcie studiów medycznych należy stwarzać warunki sprzyjające poczuciu koherencji studentów oraz wzmacniać ich aktywność i postrzeganie zdrowia w kategoriach procesu.
Zachowania antyzdrowotne prezentowane przez lekarzy wywierają negatywny wpływ na postawy pacjentów wobec profilaktyki zdrowia i leczenia. Celem badania było określenie podmiotowych czynników ryzyka zachowań antyzdrowotnych wśród lekarzy.
Materiał i metody:
Zbadano 523 czynnych lekarzy medycyny. Średni wiek badanych wynosił 49,16±13,56 lat, średni staż pracy 23,68±13,77 lat. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego i następujące narzędzia badawcze: Inwentarz Zachowań Zdrowotnych (IZZ), Lista Kryteriów Zdrowia (LKZ), Inwentarz Radzenia Sobie ze Stresem (Mini-Cope), Test Orientacji Życiowej (SOC-29).
Wyniki:
Przewagę zachowań antyzdrowotnych stwierdzono u 27,34% grupy badanej. Na podstawie analizy wieloczynnikowej metodą regresji logistycznej wykazano, że ryzyko wystąpienia zachowań antyzdrowotnych w grupie lekarzy rośnie: o 3,2% z każdym wcześniejszym rokiem od ukończenia specjalizacji (p<0,01), o 2,6% wraz ze zmniejszeniem się o każdy punkt wyniku ogólnego na skali poczucia koherencji SOC-29 (p<0,001), o 14,4% wraz ze zmniejszeniem się o każdy punkt wyniku na skali aktywnego radzenia sobie Mini-COPE (p<0,01).
Wnioski:
1. Ryzyko zachowań antyzdrowotnych wśród lekarzy wzrasta pod wpływem następujących czynników: obniżona umiejętność aktywnego radzenia sobie ze stresem, krótszy czas od ukończenia specjalizacji, niższe poczucie koherencji. 2. W trakcie studiów medycznych należy stwarzać warunki sprzyjające poczuciu koherencji studentów oraz wzmacniać ich aktywność i postrzeganie zdrowia w kategoriach procesu.
Introduction:
Unhealthy behaviors displayed by doctors impact negatively on the attitude of patients towards illness prevention and treatment. The aim of the study was to identify risk factors of unhealthy behaviors among physicians.
Material and Methods:
523 active medical doctors were examined. The mean age was 49.16±13.56 yrs., average professional experience was 23.68±13.77 yrs. We used the method of diagnostic survey and following research tools: Health Behavior Inventory (IZZ), List of Health Criteria (LKZ), Coping with Stress questionnaire (Mini-COPE), Sense of Coherence questionnaire (SOC-29).
Results:
The dominance of unhealthy behaviors was observed in 27.34% of the studied group. On the basis of logistic regression analysis it was revealed that the risk of unhealthy behaviors in a group of doctors is increasing: about 3.2% of any prior year after the completion of specialization (p<0.01), by 2.6% with lowering by every point of a general result in the sense of coherence scale SOC-29 (p<0.001), 14.4% with lowering by each point of the result in the scale of active coping Mini-COPE (p<0.01).
Conclusions:
1. The risk of unhealthy behaviors among physicians is increased by the following factors: reduced ability to cope actively with stress, shorter time after obtaining the specialization, lower sense of coherence. 2. During medical studies it is necessary to create the conditions conducive to a sense of coherence of students as well as enhance their activity and health perception in terms of the process.
Unhealthy behaviors displayed by doctors impact negatively on the attitude of patients towards illness prevention and treatment. The aim of the study was to identify risk factors of unhealthy behaviors among physicians.
Material and Methods:
523 active medical doctors were examined. The mean age was 49.16±13.56 yrs., average professional experience was 23.68±13.77 yrs. We used the method of diagnostic survey and following research tools: Health Behavior Inventory (IZZ), List of Health Criteria (LKZ), Coping with Stress questionnaire (Mini-COPE), Sense of Coherence questionnaire (SOC-29).
Results:
The dominance of unhealthy behaviors was observed in 27.34% of the studied group. On the basis of logistic regression analysis it was revealed that the risk of unhealthy behaviors in a group of doctors is increasing: about 3.2% of any prior year after the completion of specialization (p<0.01), by 2.6% with lowering by every point of a general result in the sense of coherence scale SOC-29 (p<0.001), 14.4% with lowering by each point of the result in the scale of active coping Mini-COPE (p<0.01).
Conclusions:
1. The risk of unhealthy behaviors among physicians is increased by the following factors: reduced ability to cope actively with stress, shorter time after obtaining the specialization, lower sense of coherence. 2. During medical studies it is necessary to create the conditions conducive to a sense of coherence of students as well as enhance their activity and health perception in terms of the process.
FINANSOWANIE
Numer umowy statutowej na prace
naukowo-badawcze SUM: KNW-1-027/N/4/0
REFERENCJE (27)
1.
Gochman D.: Health Behaviors. Plural perspectives. [w:] Gochman D. (ed.): Health Behaviors. Plenum Press, New York 1988: 3-17.
2.
Heszen I., Sęk H.: Psychologia zdrowia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012: 98-101.
3.
Steptoe A., Gardner B., Wardle J.: The role of behaviour in health. [w:] French D, Kaptein A, Vedhara K, Weinman J (ed.): Health Psychology. Blackwell, Oxford 2010: 13 – 32.
4.
Heszen I., Sęk H.: Psychologia zdrowia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012: 106-120.
5.
Ottawa Charter for Health Promotion, First International Conference on Health Promotion Ottawa, 21.11.1986. WHO/HPR/HEP/95.1.
6.
Juczyński Z.: Przekonania i oczekiwania wyznacznikami zachowań związanych ze zdrowiem. [w:] Juczyński Z., Ogińska-Bulik N. (red.). Zasoby osobiste i społeczne sprzyjające zdrowiu jednostki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2003: 49-61.
8.
Antonovsky A.: The salutogenic model as a theory to guide health promotion. Health Promot Int 1996; 11 (1): 11-18.
9.
Eriksson M., Lindström B.: Antonovsky's sense of coherence scale and the relation with health: a systematic review. J Epidemiol Community Health 2006; 60(5): 376-81.
10.
Antonovsky A.: Rozwikłanie tajemnicy zdrowia – jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować. Fundacja IPN, Warszawa 2005: 5-195.
11.
Lazarus R.S., Folkman S.: Stress, appraisal and coping. Springer, New York 1984: 2-456.
12.
Heszen-Niejodek I., Sęk H.: Zdrowie i stres. [w:] Strelau J., Doliński D. (red.): Psychologia. GWP, Gdańsk 2008: 701-734.
13.
Endler N., Parker D.: Multidimensional assessment of coping: A critical evaluation. J Personal Soc Psychol 1990; 58 (5):844-854.
14.
Carver C., Scheier M., Weintraub J.: Assessing copies strategies: A theoretically based approach. J Personal Soc Psychol 1989; 56: 267-283.
15.
Strelau J.: Psychologia. Podręcznik akademicki, tom II. PWN, Warszawa 2000: 616-617.
16.
Hull S.K., DiLalla L.F., Dorsey J.K.: Prevalence of health-related behaviors among physicians and medical trainees. Acad Psychiatry 2008; 32(1): 31-38.
17.
Bazargan M., Makar M., Bazargan-Hejazi S., Ani C., Wolf K.E.: Preventive, lifestyle, and personal health behaviors among physicians. Acad Psychiatry 2009; 33(4): 289-95.
18.
Saliba M., Sammut M.R., Vickers K.S., Celleja N.: Health behaviour counselling in primary care: general practitioner –reported rate and confidence. Malta Med J 2011; 23(1): 22-28.
19.
Oberg E.B., Frank E.: Physicians' health practices strongly influence patients health practices. J R Coll Physicians Edinb 2009; 39(4): 290-291.
20.
Nowicki M., Dokurno U., Cymerys M., Klimczak M., Andrzejewska M.: Czy osoby pracujące w ochronie zdrowia dbaja o swoje zdrowie? Badania porównawcze lekarzy i osób z niemedycznym wyższym wykształceniem. Zdr Pub 2009; 119(2): 167-170.
21.
Nowicki G., Ślusarska B.: Determinanty społeczno-demograficzne wartościowania zdrowia wśród pracujących osób dorosłych. Hyg Pub Health 2011; 46(2): 280-285.
22.
Juczyński Z.: Zachowania zdrowotne i wartościowanie zdrowia. [w:] Juczyński Z. (red.) Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Pacownia Testów Psychologicznych, Warszawa 2001: 106-127.
23.
Binkowska-Bury M., Januszewicz P.: Sense of coherence and health-related behaviour among university students – a questionnaire survey. Cent Eur J Pub Health 2010; 18(3): 145-150.
24.
Siber G., Endler P.C., Mesenholl E., Lothaller H., Müller-Breidenbach E., Haug T.M., Pass P., Frass M.: The sense of coherence among general practitioners. Wien Med Wochen 2009;159(7-8): 192-195.
25.
Basińska M., Dziewiątkowska-Kozłowska K. Strategie radzenia sobie ze stresem w pracy stosowane przez chirurgów zatrudnionych w róznych szpitalach – badanie pilotażowe. Pol Przeg Chirurg 2012; 84(2): 131-140.
26.
Ornish D., Lin J., Chan J.M., Epel E., Kemp C., Weidner G., Marlin R., Frenda S.J., Magbanua M.J., Daubenmier J., Estay I., Hills N.K., Chainani-Wu N., Carroll P.R., Blackburn E.H.: Effect of comprehensive lifestyle changes on telomerase activity and telomere length in men with biopsy-proven lowrisk prostate cancer: 5-year follow-up of a descriptive pilot study. Lancet Oncol 2013; 14(11): 1112-20.
27.
Cornuz J., Ghali W.A., Di Carlantonio D., Pecoud A., Paccaud F.: Physicians' attitudes towards prevention: importance of intervention-specific barriers and physicians' health habits. Family Practice 2000; 17(6): 535-540.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
