PRACA POGLĄDOWA
Powstawanie i przemiany nitrowych pochodnych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w środowisku naturalnym
1
Zakład Szkodliwości Chemicznych i Toksykologii Genetycznej; Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu Kierownik: prof. hab. A. Sobczak Dyrektor: dr n med. P. Z. Brewczyński
Autor do korespondencji
Marzena Zaciera
Zakład Szkodliwości Chemicznych Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego ul. Kościelna 13; 41-200 Sosnowiec; tel.: (32) 63 41 298, (32) 266 08 85 wew. 298 fax (032) 266 11 24;
Zakład Szkodliwości Chemicznych Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego ul. Kościelna 13; 41-200 Sosnowiec; tel.: (32) 63 41 298, (32) 266 08 85 wew. 298 fax (032) 266 11 24;
Med Srod. 2014;17(1)
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Nitrowe pochodne wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (nitro-WWA) to grupa związków, spośród których liczne wykazują działanie mutagenne i kancerogenne. Związki te są trwałe w środowisku i długotrwałe narażenie nawet na małe stężenia tych związków może prowadzić do poważnych skutków zdrowotnych. W pracy opisano powstawanie nitro-WWA w powietrzu, które jest procesem złożonym, uzależnionym od wielu czynników (takich jak warunki meteorologiczne, czy też obecność innych zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym) wraz ze wskazaniem źródeł ich powstawania oraz migracji i przemian nitro-WWA w środowisku naturalnym.
Nitrated polycyclic aromatic hydrocarbons (nitro-PAHs) belong to this group of compounds which reveal mutagenic and carcinogenic properties. These compounds are persistent in the environment, and long time exposure even at low concentrations can cause health effect dangerous to a human. The paper describes formation of nitro-PAHs in the air which is a complex process, depending on many factors (weather conditions, presence of other pollutants in the ambient air). The sources of nitro-PAHs formation migration and their transformation in the environment are presented
FINANSOWANIE
Praca naukowa finansowana z dotacji statutowej IMPiZŚ w roku 2013 nr ZSCHiTG-6
REFERENCJE (31)
1.
Research Note No 94-22 – Mutagenic activity of air pollutants, California Environmental Protection Agency, 1994.
2.
Bamford H.A., Bezabeh D.Z. et al.: Determination and comparison of nitrated-polycyclic aromatic hydrocarbons measured in air and diesel particulate reference materials: Chemosphere, 50, 575-587, 2003.
3.
Möller L.: In vivo metabolism and genotoxic effects of nitrated polycyclic aromatic hydrocarbons: Environ. Health Perspect. 102 (4), 139-146, 1994.
4.
Černa M., Pochamnova D., Pastorkowa A., Šmid J., Binkova B.: Bacterial mutagenicity of fractionated organic material adsorbed on urban air particles; w Impact of Air Pollution on Human Health pod red. Šram R.J., Academia, Praga, 2001.
5.
Mielżyńska D., Siwińska E., Kapka L.: Efekt mutagenny pyłów zawieszonych jako wskaźnik jakości powietrza, publikacja sfinansowana przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego, Sosnowiec, 2002.
6.
Strandell M. Zakrisson S., Alsberg T., Westerholm R., Winquist L., Rannung U.: Chemical analysis and biological testing of polar fraction of ambient air, diesel engine and gasoline engine particulate extracts; Environ. Health Perspect. 102 (4), 85-92, 1994.
7.
Ostby L., Engen S., Melbye A., Eide I.: Mutagenicity testing of organic extracts of Diesel exhaust particles after fractionation and recombination; Arch. Toxicol., 71, 314-319, 1997.
8.
Piekarska K.: Mutagenic effect of main groups of organic pollutants adsorbed on suspended particulate matter (PM10 and PM2,5) collected within Wrocław urban area. Environment Protection Engineering, 35, 1: 23-35, 2009.
9.
Atkinson R., Arey J.: Atmospheric chemistry of gas-phase polycyclic aromatic hydrocarbons: formation of atmospheric mutagens; Environ. Health Perspect. 102 (4), 117-126, 1994.
10.
Selected Nitro- and Nitro-oxy-polycyclic Aromatic Hydrocarbons; Environmental Health Criteria 229, WHO, Geneva 2003.
11.
Arey J., Zielińska B., Atkinson R. & Winer A.M.: Polycyclic aromatic hydrocarbons and nitroarene concentrations in ambient air during a wintertime high-NO2 episode in the Los Angeles basin; Atmos Environ, 21, 1437-1444, 1987.
12.
Yaffe D., Cohen Y., Atey J., & Grosovsky A.J.: Multimedia analysis of PAHs and nitro-PAH daughter products in the Los Angeles basin; Risk Analysis, 21 (2), 275-294, 2001.
13.
Karty charakterystyki: 1-nitronaftalen, 9-nitroantracen, 2- nitrofluoren, 1-nitropiren, 6-nitrochryzen, 3-nitrofluoranten, 1,3-dinitropiren, 1,6-dinitropiren, 1,8-dinitropiren, Sigma- Aldrich, Data aktualizacji: 2002, zgodnie z 91/155/EEC.
15.
Satoko I., Yoshiharu H., Koji I., Takaaki K., Ken-ichi A.: Mutagenic nitrated benzo(a)pyrene derivatives in the reaction product of benzo(a)pyrene in NO2-air in the presence of O3 or under potoirradiation; Chemosphere, 41 (11), 1809-1819, 2000.
16.
Fan Z., Chen D., Birla P. & Kamens R.M.: Modeling of nitro- polycyclic aromatic hydrocarbons formation and decay in the atmosphere; Atmos Environ, 29, 1171-1181, 1995.
17.
Arey J., Zielińska B., Atkinson R., Winer A., Ramdahl T., Pitts Jr.J.: The formation of nitro-PAH from the gas-phase reactions of fluoranten and pyrene with the OH radical in the presence of Nox; Atmos Environ, 20, 2339-2345, 1986.
18.
M. Zaciera, J. Kurek, L. Dzwonek, H. Pyta, B. Feist, A. Jędrzejczak: „Nitrowe pochodne wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w powietrzu atmosferycznym wybranych miast województwa śląskiego – występowanie i toksyczność”; ISBN 978-83-924626-9-9; Praca finansowana ze środków na naukę w latach 2008-2011 jako projekt badawczy własny nr N N404 028535; IMPiZŚ, Sosnowiec, 2010.
20.
Feilberg A., Nielsen T.: Photodegradation of nitro-PAHs in viscous organic media used as models of organic aerosols; Environ Sci Technol, 35, 108-113, 2001.
21.
M. Zaciera, J. Kurek, L. Dzwonek: Narażenie na organiczne związki chemiczne powstające w trakcie ogrzewania olejów jadalnych; Medycyna Środowiskowa, vol.15, No 3, 116-120, 2012.
22.
M. Zaciera E. Smolik „Środowiskowe narażenie na nitrowe pochodne wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych”, Medycyna Środowiskowa, 10 (2), 2007.
23.
Lugue-Garcia J.L., Lugue de Castro M.D.: Comparision of the static, dynamic and static-dynamic pressurised liquid extraction modes for the removal of nitrated polycyclic aromatic hydrocarbons from soil with on-line filtration-preconcentration; Journal of Chromatography, 1010, 129-140, 2003.
24.
Priego-Capote F., Luque-Garcia J.L., Lugue de Castro M.D.: Automated fast extraction of nitrated polycyclic aromatic hydrocarbons from soil by focused microwave-assisted Soxhlet extraction prior to gas chromatography-electron-capture detection; Journal of Chromatography, 994, 159-167, 2003.
25.
Bodzek D., Janoszka B., Warzecha L.: The analysis of PAHs nitrogen derivatives in the sewage sludges of upper Silesia, Poland; Water, Air and Soil Pollution, 89, 417-427, 1996.
26.
Pitts J.N.: Formation and fate of gaseous and particulate mutagens and carcinogens in real and simulated atmospheres; Environ Health Perspect., 47, 115-140, 1983.
27.
Dušek B., Hajšlova J., Kocourek V.: Determination of nitrated polycyclic aromatic hydrocarbons and their precursors in biotic matrices; Journal of Chromatography, 982, 127-143, 2002.
28.
Siegmunt B.,Weiss R., Pfannhauser W.: Sensitive method for determination of nitrated polycyclic aromatic hydrocarbons in the human diet; Anal Bioanal Chem, 375, 175-181, 2003.
29.
Mniszek W., Smolik E., Zaciera M.: Specyfika substancji emitowanych w spalinach z silników Diesla; Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów, 39 (2), 37-45, 2005.
30.
IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans; Vol. 46, Diesel and Gasoline Engine Exhaust and Some Nitroarenes, WHO, 1998.
31.
Diesel Fuel and Exhaust Emissions, Environmental Health Criteria 171, WHO, Geneva, 1996.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
