PRACA ORYGINALNA
Praktyka samobadania piersi i wykonywanie mammografii w grupie pielęgniarek a zmienne socjodemograficzne
1
Zakład Pielęgniarstwa, Instytut Medyczny, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. J. Grodka w Sanoku
Dyrektor: dr n. o zdr. K. Jakubowski. Kierownik: mgr E. Poźniak
2
Katedra Rozwoju Pielęgniarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Kierownik: prof. dr hab. I. Wrońska
Autor do korespondencji
Ewa Smoleń
Zakład Pielęgniarstwa, Instytut Medyczny, PWSZ im. J. Grodka ul. Mickiewicza 21 38-500 Sanok tel. +48 730 930 902
Zakład Pielęgniarstwa, Instytut Medyczny, PWSZ im. J. Grodka ul. Mickiewicza 21 38-500 Sanok tel. +48 730 930 902
Med Srod. 2017;20(1):56-65
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wstęp:
Rak piersi nadal stanowi najczęstszy nowotwór złośliwy kobiet w Polsce. Rozpoznanie zmian w piersi podczas regularnego samodzielnego badania piersi oraz badanie mammograficzne to istotne elementy profilaktyki wtórnej nowotworów piersi.
Cel pracy:
Określenie realizacji profilaktyki wtórnej raka piersi przez pielęgniarki z uwzględnieniem charakteryzujących je czynników socjodemograficznych.
Materiał i metody:
Badania ankietowe przeprowadzono wśród 184 pielęgniarek województwa lubelskiego i podkarpackiego. Narzędziem badawczym był autorski kwestionariusz ankiety. Uzyskane dane poddano analizie statystycznej z zastosowaniem testu χ2 Pearsona. Przyjęto poziom istotności p<0,05.
Wyniki:
Pielęgniarki deklarowały najczęściej, iż informacje z zakresu zasad oraz techniki samobadania piersi uzyskały w okresie kształcenia w szkole medycznej, a w mniejszym stopniu z fachowego piśmiennictwa. Jedna trzecia respondentek regularnie wykonywała samobadani piersi, natomiast połowa badanych wykonywała je niesystematycznie. Nie stwierdzono związku między czynnikami socjodemograficznymi charakteryzującymi respondentki a znajomością zasad samobadania piersi i regularnością jego wykonywania. Co piąta ankietowana pielęgniarka przynajmniej raz miała wykonane badanie mammograficzne.
Wnioski:
Wiedza i zachowania pielęgniarek w zakresie samobadania piersi i wykonywania mammografii nie odbiegają od prezentowanych przez inne kobiety. Czynniki socjodemograficzne charakteryzujące badane pielęgniarki nie miały wpływu zarówno na wykonywanie samobadania piersi i mammografii jak i na systematyczność badań. Pielęgniarki mają świadomość znaczenia badań profilaktycznych raka piersi, jednak w dużej części nie wykonują ich w ogóle lub robią to niezgodnie z zasadami. Jest to zjawisko niepokojące z powodu funkcji zawodowych, jakie pełnią pielęgniarki, szczególnie w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej.
Rak piersi nadal stanowi najczęstszy nowotwór złośliwy kobiet w Polsce. Rozpoznanie zmian w piersi podczas regularnego samodzielnego badania piersi oraz badanie mammograficzne to istotne elementy profilaktyki wtórnej nowotworów piersi.
Cel pracy:
Określenie realizacji profilaktyki wtórnej raka piersi przez pielęgniarki z uwzględnieniem charakteryzujących je czynników socjodemograficznych.
Materiał i metody:
Badania ankietowe przeprowadzono wśród 184 pielęgniarek województwa lubelskiego i podkarpackiego. Narzędziem badawczym był autorski kwestionariusz ankiety. Uzyskane dane poddano analizie statystycznej z zastosowaniem testu χ2 Pearsona. Przyjęto poziom istotności p<0,05.
Wyniki:
Pielęgniarki deklarowały najczęściej, iż informacje z zakresu zasad oraz techniki samobadania piersi uzyskały w okresie kształcenia w szkole medycznej, a w mniejszym stopniu z fachowego piśmiennictwa. Jedna trzecia respondentek regularnie wykonywała samobadani piersi, natomiast połowa badanych wykonywała je niesystematycznie. Nie stwierdzono związku między czynnikami socjodemograficznymi charakteryzującymi respondentki a znajomością zasad samobadania piersi i regularnością jego wykonywania. Co piąta ankietowana pielęgniarka przynajmniej raz miała wykonane badanie mammograficzne.
Wnioski:
Wiedza i zachowania pielęgniarek w zakresie samobadania piersi i wykonywania mammografii nie odbiegają od prezentowanych przez inne kobiety. Czynniki socjodemograficzne charakteryzujące badane pielęgniarki nie miały wpływu zarówno na wykonywanie samobadania piersi i mammografii jak i na systematyczność badań. Pielęgniarki mają świadomość znaczenia badań profilaktycznych raka piersi, jednak w dużej części nie wykonują ich w ogóle lub robią to niezgodnie z zasadami. Jest to zjawisko niepokojące z powodu funkcji zawodowych, jakie pełnią pielęgniarki, szczególnie w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej.
Introduction:
Introduction. Breast cancer is still the most common cancer amongst women in Poland. The diagnosis of breast lesions through regular breast self-examination and mammography are important elements of the secondary prevention of breast cancer.
Aim:
To describe and analyse the implementation of secondary prevention of breast cancer by nurses, taking into account sociodemographic characteristics.
Material and Methods:
A survey was conducted among 184 nurses from the Lublin and Subcarpathian Provinces. The research tool was created by the authors. The data collected were statistically analyzed using Pearson χ2 test. The level of significance accepted: p<0.05.
Results:
Nurses frequently declared that they obtained information concerning the rules and techniques of breast self-examination during training in medical schools, and to a lesser extent from the professional literature. One third of the respondents regularly performed breast selfexamination, while half of the respondents performed it unsystematically. There was no association between sociodemographic factors characterizing the respondents and the knowledge on the rules of breast self-examination and the regularity of its execution. Every fifth nurse had had a mammography at least once.
Conclusions:
Knowledge and behaviour of nurses with regard to breast self-examination and mammography do not differ from those presented by other women. Sociodemographic factors characterizing the nurses surveyed had no effect on either the performance of breast self-examination and mammography or on its regularity. Nurses are aware of the importance of preventive nature of these examinations, but the majority do not perform them at all or do it incorrectly. This phenomenon is worrying because of the professional functions that nurses perform, especially in the field of health promotion and health education.
Introduction. Breast cancer is still the most common cancer amongst women in Poland. The diagnosis of breast lesions through regular breast self-examination and mammography are important elements of the secondary prevention of breast cancer.
Aim:
To describe and analyse the implementation of secondary prevention of breast cancer by nurses, taking into account sociodemographic characteristics.
Material and Methods:
A survey was conducted among 184 nurses from the Lublin and Subcarpathian Provinces. The research tool was created by the authors. The data collected were statistically analyzed using Pearson χ2 test. The level of significance accepted: p<0.05.
Results:
Nurses frequently declared that they obtained information concerning the rules and techniques of breast self-examination during training in medical schools, and to a lesser extent from the professional literature. One third of the respondents regularly performed breast selfexamination, while half of the respondents performed it unsystematically. There was no association between sociodemographic factors characterizing the respondents and the knowledge on the rules of breast self-examination and the regularity of its execution. Every fifth nurse had had a mammography at least once.
Conclusions:
Knowledge and behaviour of nurses with regard to breast self-examination and mammography do not differ from those presented by other women. Sociodemographic factors characterizing the nurses surveyed had no effect on either the performance of breast self-examination and mammography or on its regularity. Nurses are aware of the importance of preventive nature of these examinations, but the majority do not perform them at all or do it incorrectly. This phenomenon is worrying because of the professional functions that nurses perform, especially in the field of health promotion and health education.
REFERENCJE (26)
1.
Szewczyk K.: Epidemiologia raka piersi na świecie. W: Kornafel J (red.). Wyd. Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego. Warszawa 2011: 5-13.
2.
Smaga A., Mikułowska M., Komorowska M., Falkiewicz B.:Rak piersi w Polsce – leczenie to inwestycja. Wyd. Sequerence. Warszawa 2014: 11-28.
3.
Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2012-2013. Rządowa Rada Ludnościowa. Wyd. Zakład Wydawnictw Statystycznych. Warszawa 2013: 261-280.
4.
Jassem J., Krzakowski M. (red.).: Rak piersi. Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych – 2013. Wyd. Via Medica, Gdańsk 2013: 211- 264.
5.
Jassem J., Krzakowski M., Bodek-Bilewicz B., Duchnowska R., Jeziorski A., Olszewski W., Senkus-Konefka E., Tchórzewska- Korba H.: Rak piersi. Onkologia w praktyce klinicznej. 2015; tom 11, supl. B: 24-52.
6.
Didkowska J.: Prognozy rozwoju chorób nowotworowych w Polsce. W: Zachorowalność i umieralność na nowotwory a sytuacja demograficzna Polski. Rządowa Rada Ludnościowa. Potrykowska A., Strzelecki Z., Szymborski J., Witkowski J. (red.). Wyd. Zakład Wydawnictw Statystycznych. Warszawa 2014:147-163.
7.
Tkaczuk-Włach J., Sobstyl M., Jakiel G.: Rak piersi – znaczenie profilaktyki pierwotnej i wtórnej. Przegląd Menopauzalny. 2012; 44: 343-347; DOI: 10.5114/pm.2012.30251(dostęp z dnia 19. 07. 2016).
8.
Nowicki A., Olszwska A., Mumańska M.: Wykrywanie raka piersi poprzez samobadania. Badanie retropsektywne u kobiet po operacji. Ginekol Pol. 2007; 78: 293-298.
9.
Nienatrowicz E.: Diagnostyka obrazowa raka piersi. W: Kornafel J (red.). Wyd. Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego. Warszawa 2011: 28-34.
10.
Sowa M., Smuczyński W., Tarkowski M., Wójcik K., Kochański B.: Analiza wybranych czynników ryzyka raka piersi – przegląd piśmiennictwa. Journal of Education, Health and Sport. 2015; 5(4): 245-250. ISSN 2391-8306. DOI: 10.5281/zenodo.16868 (dostęp z dnia 19. 07. 2016).
11.
Kalinowski P., Bojakowska U.: Epidemiologiczna ocena zachorowalności i umieralności na raka piersi w województwie lubelskim w latach 2000-2011, z uwzględnieniem uczestnictwa w skriningu. Med Og Nauk Zdr. 2015; 21(3): 235- 239.
12.
Karczmarek-Borowska B, Stryjkowska A, Grądalska-Lampart M, Grybel M.: Poziom wiedzy kobiet z terenów wiejskich na temat raka piersi. Prz Med Uniw Rzesz Inst Leków. 2013; 3: 298-310.
13.
Siwczyńska D., Barańska A., Mińko M., Pacian A., Religioni U., Bojakowska U.: Ocena skuteczności programów profilaktycznych dotyczących raka piersi elementem zarządzania w ochronie zdrowia w makroregionie lubelskim. Hygeia Public Health. 2012; 47(2): 211-214.
14.
Pacian A., Ferenc W., Jędrasik M.: Wiedza młodych kobiet na temat profilaktyki raka piersi. Medycyna Paliatywna. 2014; 6(3): 151-157.
15.
Stanisławska J., Janikowska K., Stachowska M., Talarska D., Drozd-Gajdus E., Szewczyczak M.: Ocena wiedzy kobiet w zakresie profilaktyki raka piersi i raka szyjki macicy. Probl Hig Epidemiol. 2016; 97(1): 38-44.
16.
Lorenc A., Pop T., Boychuk T.: Wiedza kobiet po 40 r.ż. o czynnikach ryzyka i profilaktyce raka piersi. Young Sport Science of Ukraine. 2012; 4: 59-65.
17.
Najdyhor E., Krajewska-Kułak E., Krajewska-Ferishah K.: Wiedza kobiet i mężczyzn na temat profilaktyki raka piersi. Ginekol Pol. 2013; 84: 116-125.
18.
Ślusarska B., Nowicki G.J., Łachowska E., Marciniak A.: Wiedza kobiet na temat profilaktyki raka piersi w wybranych uwarunkowaniach socjo demograficznych. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu. 2016; 22(1): 59-65.
19.
Roemer-Ślimak R., Ślimak J., Mastalerz-Migas, Pokorna-Kałwak D.: Wiedza i praktyka w zakresie samobadania piersi. Family Medicine & Primary Care Review. 2014; 16, 3: 285- 286.
20.
Przysada G, Bojczuk T, Kuźniar A i wsp.: Poziom wiedzy kobiet na temat profilaktyki i wczesnego rozpoznawania raka piersi. Young Sports Sci Ukr. 2009; 3: 129-136.
21.
Suszyńska K., Kulik T.B., Pacian A.: Ocena zachowań prozdrowotnych dotyczących profilaktyki raka piersi u kobiet w makroregionie lubelskim. Med Og Nauk Zdr. 2013; 19(3): 370-374.
22.
Goworek P, Durka M, Borowiak E, Cieślak H.: Wiedza na temat samobadania piersi wśród kobiet mieszkających w Polsce i Nowej Zelandii. Nursing Topics 2008; 16: 144-150.
23.
Lewandowska A, Mess E, Laufer J.: Profilaktyka raka piersi u kobiet. Onkol Pol 2011; 14(3): 131-134.
24.
Pawlicki M. Rak piersi – nowe nadzieje i możliwości leczenia. Gdańsk: Wyd. Alfa Medica Press, 2002: 81-92.
25.
Banach M, Grabiec M, Rybka M.: Profilaktyka w walce z rakiem piersi i rakiem szyjki macicy. Pielęg XXI wieku. 2005; 3: 125-130.
26.
Krajewska-Kułak E, Najdyhor E, Krajewska-Ferishah K.: Wiedza kobiet i mężczyzn na temat profilaktyki raka piersi. Ginekol Pol. 2013; 2(84): 116-125.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
