PRACA ORYGINALNA
Rejony endemiczne o długotrwale największych i najmniejszych współczynnikach
częstości zachorowań na raka płuca w obrębie województwa śląskiego
1
Zakład Epidemiologii i Śląski Rejestr Nowotworów, Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach Kierownik: dr hab. n. med. A. Tukiendorf
2
Zakład Radioterapii, Centrum Onkologii-Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach Kierownik: prof. dr hab. n. med. L. Miszczyk
Autor do korespondencji
Brunon Zemła
Zakład Epidemiologii i Śląski Rejestr Nowotworów Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach ul. Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44-101 Gliwice
Zakład Epidemiologii i Śląski Rejestr Nowotworów Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach ul. Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44-101 Gliwice
Med Srod. 2013;16(1):35-42
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wstęp:
Monitoring zachorowalności, m.in. na raka płuca, dostarcza wiarygodnych danych (głównie służbom medyczno- administracyjnym) do wypracowywania i podejmowania bieżących oraz długofalowych decyzji związanych z organizacją walki z rakiem (leczenie, inwestycje onkologiczne, oświata antynikotynowa itp.). Ale istnieje potrzeba bardziej racjonalnych rozwiązań w walce z rakiem płuca (i nie tylko). Stąd próby poszukiwania endemii z długotrwale występującymi największymi i najmniejszymi współczynnikami zachorowalności na raka płuca w populacji śląskiej. I to jest celem tej pracy.
Materiał i metody:
Monitorowanie zachowań, m. in. na raka płuca, jest oparte o obowiązkowo- ustawową procedurę (od 1962 r.) ich zgłoszeń na karcie typu MZN1a. Po weryfikacjach w pracy wykorzystano 27.796 przypadków łącznie dla mężczyzn i kobiet chorujących na raka płuca na terenie woj. śląskiego w latach 1999– 2009. Obliczono współczynniki cząstkowe dla 5-letnich grup wieku, surowe i standaryzowane – metodą bezpośrednią (wg M. Spiegelmana) wg struktury wieku „populacji świata” (wg R. Dolla). Porównania wielkości współczynnikowych pomiędzy endemiami dokonano przy użyciu procedur należy O.S. Miettinena oraz P. Katza.
Wyniki:
Woj. śląskie w Polsce do regionów o wysokim ryzyku zachorowalności na raka płuca. Zachorowalność na raka płuca u kobiet – w porównaniu do mężczyzn – jest mniejsza, ale podobnie jak wśród mężczyzn silnie chorologicznie zróżnicowana wg powiatów. Jednakże w ujęciu dynamicznym, tj. w porównaniu 2 okresów – 1999-2002 : 2006–2009 – standaryzowane współczynniki zachorowalności wzrosły u kobiet z 14,0/100 tys. do 15,6/100 tys., tj. o ok. 11,5%, a u mężczyzn obniżyły się z 66,9/100 tys. do 53,6/100 tys., tj. o ok. 20%. Największa częstość zachorowań (statystycznie istotnie wysoka) na raka płuca wśród mężczyzn (endemie największego zagrożenia) dotyczyły następujących jednostek administracyjnych, tj. powiatów: będzińskiego, częstochowskiego, gliwickiego, żywieckiego oraz miast: Chorzowa, Dąbrowy Górniczej, Gliwic, Jaworzna, Sosnowca i Świętochłowic; wśród kobiet – podobnie: pow. będzińskiego i miast: Bielska-Białej, Chorzowa, Dąbrowy Górniczej, Gliwic, Jastrzębia Zdroju, Katowic i Sosnowca: to największe ryzyko zachorowania na raka płuc w ich obrębie. Istnieje częściowa zgodność (koherencja) pomiędzy endemiami największej zachorowalności na raka płuca uwzględniając płeć, tj. mężczyzn i kobiety.
Wnioski:
1. Istnieje częściowa zgodność chorologiczna (koherencja) pomiędzy endemiami o największej i najmniejszej zachorowalności na raka płuca, przy uwzględnieniu obu płci. 2. Bardziej „agresywne” działania zwłaszcza w zakresie profilaktyki pierwotnej (zwalczaniu np. nikotynizmu) mogłyby się przyczynić do obniżenia poziomu zachorowalności na raka płuca w obrębie endemii wysokiego ryzyka.
Monitoring zachorowalności, m.in. na raka płuca, dostarcza wiarygodnych danych (głównie służbom medyczno- administracyjnym) do wypracowywania i podejmowania bieżących oraz długofalowych decyzji związanych z organizacją walki z rakiem (leczenie, inwestycje onkologiczne, oświata antynikotynowa itp.). Ale istnieje potrzeba bardziej racjonalnych rozwiązań w walce z rakiem płuca (i nie tylko). Stąd próby poszukiwania endemii z długotrwale występującymi największymi i najmniejszymi współczynnikami zachorowalności na raka płuca w populacji śląskiej. I to jest celem tej pracy.
Materiał i metody:
Monitorowanie zachowań, m. in. na raka płuca, jest oparte o obowiązkowo- ustawową procedurę (od 1962 r.) ich zgłoszeń na karcie typu MZN1a. Po weryfikacjach w pracy wykorzystano 27.796 przypadków łącznie dla mężczyzn i kobiet chorujących na raka płuca na terenie woj. śląskiego w latach 1999– 2009. Obliczono współczynniki cząstkowe dla 5-letnich grup wieku, surowe i standaryzowane – metodą bezpośrednią (wg M. Spiegelmana) wg struktury wieku „populacji świata” (wg R. Dolla). Porównania wielkości współczynnikowych pomiędzy endemiami dokonano przy użyciu procedur należy O.S. Miettinena oraz P. Katza.
Wyniki:
Woj. śląskie w Polsce do regionów o wysokim ryzyku zachorowalności na raka płuca. Zachorowalność na raka płuca u kobiet – w porównaniu do mężczyzn – jest mniejsza, ale podobnie jak wśród mężczyzn silnie chorologicznie zróżnicowana wg powiatów. Jednakże w ujęciu dynamicznym, tj. w porównaniu 2 okresów – 1999-2002 : 2006–2009 – standaryzowane współczynniki zachorowalności wzrosły u kobiet z 14,0/100 tys. do 15,6/100 tys., tj. o ok. 11,5%, a u mężczyzn obniżyły się z 66,9/100 tys. do 53,6/100 tys., tj. o ok. 20%. Największa częstość zachorowań (statystycznie istotnie wysoka) na raka płuca wśród mężczyzn (endemie największego zagrożenia) dotyczyły następujących jednostek administracyjnych, tj. powiatów: będzińskiego, częstochowskiego, gliwickiego, żywieckiego oraz miast: Chorzowa, Dąbrowy Górniczej, Gliwic, Jaworzna, Sosnowca i Świętochłowic; wśród kobiet – podobnie: pow. będzińskiego i miast: Bielska-Białej, Chorzowa, Dąbrowy Górniczej, Gliwic, Jastrzębia Zdroju, Katowic i Sosnowca: to największe ryzyko zachorowania na raka płuc w ich obrębie. Istnieje częściowa zgodność (koherencja) pomiędzy endemiami największej zachorowalności na raka płuca uwzględniając płeć, tj. mężczyzn i kobiety.
Wnioski:
1. Istnieje częściowa zgodność chorologiczna (koherencja) pomiędzy endemiami o największej i najmniejszej zachorowalności na raka płuca, przy uwzględnieniu obu płci. 2. Bardziej „agresywne” działania zwłaszcza w zakresie profilaktyki pierwotnej (zwalczaniu np. nikotynizmu) mogłyby się przyczynić do obniżenia poziomu zachorowalności na raka płuca w obrębie endemii wysokiego ryzyka.
Introduction:
The monitoring of the lung malignant neoplasms incidence provides reliable data (particularly to medical and administrative services) in order that they could work out and undertake current and a long-term decisions concerning with organisation of fight against cancer (including costs of cancer treatment, investments in oncology, anticancer education, etc.). But existing need most rationally resolves in a struggle with lung cancer (and other cancer). Therefore an attempts looking for the endemic areas with a long-lasting appear the biggest and smallest lung cancer incidence rates in the Silesia population. It is aim of this work.
Material and Methods:
The monitoring of the malignant neoplasm ills, among others of the lung cancer, is based on obligatory procedure of reporting them on a form MZN1a (from 1962 year). After verifications used in this work – 27 796 cases total for males and females suffering for the lung cancer within Silesia voivodeship in the years 1999-2009. Age-specific (for 5-year age groups), crude and age-standardized rates (with the use direct method by M. Spiegelman) and with the use of the age-structure of “world population” (by R. Doll) – were calculated. Comparisons of rate values (between endemic areas) made of the use O.S. Miettinen and P. Katz procedures.
Results:
Silesia voivodeship it is the region of high risk lung cancer incidence in comparison to other ones in Poland. Lung cancer incidence among women is – in comparison to men – lower. But, just as among men – it is strongly differentiated according to counties. However, in comparison two periods – 1999-2002: 2006-2009 – standardized incidence rates among females have been increasing from 14.0/100 thousands to 15.6/100ths, i.e. about 11.5%, and among males have been decreasing distinctly: from 66.9/100ths to 53.6/100ths, i.e. about 20%. The biggest frequency of ill (statistically significant high) caused by the lung cancer among men concern following (an endemic areas with a biggest of menace) administrative units, i.e. counties: będziński, częstochowski, gliwicki, żywiecki and towns: Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Sosnowiec i Świętochłowice; similarly as for women: będziński (county) and towns: Bielsko-Biała, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jastrzębie-Zdrój, Katowice and Sosnowiec: it is the biggest risk of incidence for lung cancer within them. There is a partial correlation (coherence) between endemic areas of the biggest lung cancer incidence rates, taking into account sex, i.e. males and females.
Conclusions:
1. There is a partial spatial correlation (coherence) between the endemic areas of highest and lowest incidence for lung cancer in the both sexes. 2. A more “aggressive” activities, especially concerning the primary preventive treatment care (i.e. overcoming nicotinism), could lead to decreasing the level of incidence caused by the lung cancer within high risk endemic areas.
The monitoring of the lung malignant neoplasms incidence provides reliable data (particularly to medical and administrative services) in order that they could work out and undertake current and a long-term decisions concerning with organisation of fight against cancer (including costs of cancer treatment, investments in oncology, anticancer education, etc.). But existing need most rationally resolves in a struggle with lung cancer (and other cancer). Therefore an attempts looking for the endemic areas with a long-lasting appear the biggest and smallest lung cancer incidence rates in the Silesia population. It is aim of this work.
Material and Methods:
The monitoring of the malignant neoplasm ills, among others of the lung cancer, is based on obligatory procedure of reporting them on a form MZN1a (from 1962 year). After verifications used in this work – 27 796 cases total for males and females suffering for the lung cancer within Silesia voivodeship in the years 1999-2009. Age-specific (for 5-year age groups), crude and age-standardized rates (with the use direct method by M. Spiegelman) and with the use of the age-structure of “world population” (by R. Doll) – were calculated. Comparisons of rate values (between endemic areas) made of the use O.S. Miettinen and P. Katz procedures.
Results:
Silesia voivodeship it is the region of high risk lung cancer incidence in comparison to other ones in Poland. Lung cancer incidence among women is – in comparison to men – lower. But, just as among men – it is strongly differentiated according to counties. However, in comparison two periods – 1999-2002: 2006-2009 – standardized incidence rates among females have been increasing from 14.0/100 thousands to 15.6/100ths, i.e. about 11.5%, and among males have been decreasing distinctly: from 66.9/100ths to 53.6/100ths, i.e. about 20%. The biggest frequency of ill (statistically significant high) caused by the lung cancer among men concern following (an endemic areas with a biggest of menace) administrative units, i.e. counties: będziński, częstochowski, gliwicki, żywiecki and towns: Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Sosnowiec i Świętochłowice; similarly as for women: będziński (county) and towns: Bielsko-Biała, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jastrzębie-Zdrój, Katowice and Sosnowiec: it is the biggest risk of incidence for lung cancer within them. There is a partial correlation (coherence) between endemic areas of the biggest lung cancer incidence rates, taking into account sex, i.e. males and females.
Conclusions:
1. There is a partial spatial correlation (coherence) between the endemic areas of highest and lowest incidence for lung cancer in the both sexes. 2. A more “aggressive” activities, especially concerning the primary preventive treatment care (i.e. overcoming nicotinism), could lead to decreasing the level of incidence caused by the lung cancer within high risk endemic areas.
REFERENCJE (14)
1.
Zemła B.: Geografia nowotworów złośliwych najczęstszych umiejscowień wśród mężczyzn i kobiet w świetle uprzemysłowienia i innych czynników ryzyka. Z-d Narodowy im. Ossolińskich. Wyd. PAN. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gliwice – Łódź 1984; 4-180.
2.
Zemła B.F. P., Kołosza Z., Banasik T.R.: Atlas zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w obrębie województwa katowickiego w latach 1985-1993. Wyd. Zakład Epidemiologii Nowotworów Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej – Curie, Oddział w Gliwicach. Gliwice 1999; 8-83.
3.
Parkin D., Bray M., Farley F.J. et al.: Global cancer statistics, 2002. CA Cancer J. Clin. 2005; 55:74-108.
4.
Ferlay J., Shin H.R., Bray F., et al.: Estimates of worldwide burden of cancer in 2008: GLOBOCAN 2008. Int. J. Cancer 2010; 127/12: 2893-2917.
5.
Kazerouni N., Alverson C.J., Redd S.C., et al.: Sex differences in COPD and lung cancer mortality trends – United States, 2004; 13 (1); 17-23.
6.
Miettinen O.S., Nurminen M.: Comparative analysis of two rates. Stat. Med. 1985; 4: 213-226.
7.
Katz P., Babtista J., Azen S.P., et al.: Obtaining confidence intervals for the risk ratio in cohort studies. Biometrics 1978; 34 : 469-474.
8.
Vineis P.: Tobacco and cancer: recent epidemiological evidence. J. Nat. Cancer Inst. 2004; 96(2) : 99-106.
9.
IARC Monographs on the Evaluation of the Carcinogenic Risk of Chemicals to Humans. Tobacco smoking. Vol. 38.Lyon 1986.
10.
Taylor R., Najafi F., Dobson A.: Meta analysis of studies of passive smoking and lung cancer: effects of study type and continent. Int. J. Epidemiol. 2007; 36(5) : 1048-1059.
11.
Nadon L., Siemiatycki J., Dewar R., et al.: Cancer risk due to occupational exposure to polycyclic aromatic hydrocarbons. Am; J. Ind. Med. 1995; 28 : 303-324.
12.
Land C., ShimosatoY., Saccomanno G., et. al.: Radiation-associated lung cancer in uranium miners and survivors of the atomic bombings of Hiroshima and Nagasaki. Radiat. Res. 1993; 134: 234-243.
13.
Krasińska L.: Niestabilność mikrosatelitarna w raku płuca. Nowotwory 2002; 52 : 45-51.
14.
Giuliani S.: Detection of oncogenic viruses (SV40, BKV, ICV, HCMV, HPV) and p53 codon 72 polymorphism in lung carcinoma. Lung Cancer 2007.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
