PRACA ORYGINALNA
Rola wybranych nawyków żywieniowych i higienicznych w środowiskowym narażeniu dzieci na ołów
1
Katedra i Zakład Biochemii, Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu,
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach. Kierownik: prof. dr hab. n. med. E. Birkner
2
Katedra i Zakład Farmakologii, Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach. Kierownik: dr hab. n. med. Natalia Pawlas
3
Euroimmun Polska Sp. z o.o. Wrocław
Autor do korespondencji
Anna Machoń-Grecka
Katedra i Zakład Biochemii Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach ul. Jordana 19, 41-808 Zabrze tel./fax +48 32 2722318,
Katedra i Zakład Biochemii Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach ul. Jordana 19, 41-808 Zabrze tel./fax +48 32 2722318,
Med Srod. 2018;21(4):31-38
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Cele:
W województwie śląskim obciążenie środowiska metalami ciężkimi, w tym ołowiem, stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia jego mieszkańców, a w szczególności dzieci. Wobec powyższego celem pracy była ocena wpływu czynników higienicznych i żywieniowych na stężenie ołowiu we krwi dzieci zamieszkujących tereny województwa śląskiego.
Materiał i metody:
Do badania wybrano grupę 4882 dzieci w wieku 3–18 lat, które pochodziły z 12 miast Górnego Śląska. Pomiary stężenia ołowiu we krwi u dzieci z różnych grup wiekowych były przeprowadzone w przedszkolach i szkołach, za zgodą rodziców. Rodzice wypełniali ankiety na temat środowiskowego narażenia na ołów oraz warunków socjoekonomicznych rodziny. Dla celów niniejszej pracy wybrano parametry związane z żywieniem i higieną: mycie rąk przed jedzeniem, spożywanie warzyw i owoców z własnego gospodarstwa domowego, długość okresu karmienia piersią.
Wyniki:
Nawyk mycia rąk przed jedzeniem nie wpływał istotnie na stężenie ołowiu we krwi dzieci, natomiast spożycie owoców i warzyw z własnej działki było istotnie wyższe w grupie dzieci, których stężenia ołowiu we krwi mieściły się w II, III i IV kwartylu (p<0,001) niż w grupie dzieci, których stężenia ołowiu we krwi mieściły się w I kwartylu. Zależność ta była obserwowana tylko u dziewczynek. Dzieci, których stężenia ołowiu we krwi mieściły się w IV kwartylu, były znamiennie krócej karmione piersią od pozostałych, niezależnie od płci.
Wnioski:
Do czynników zwiększających narażenie na ołów należy spożywanie warzyw i owoców z własnej działki, natomiast do czynników zmniejszających ryzyko zatrucia ołowiem należy dłuższy okres karmienia piersią. Przeprowadzone badanie nie wykazało ochronnego wpływu mycia rąk na ryzyko zatrucia ołowiem.
W województwie śląskim obciążenie środowiska metalami ciężkimi, w tym ołowiem, stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia jego mieszkańców, a w szczególności dzieci. Wobec powyższego celem pracy była ocena wpływu czynników higienicznych i żywieniowych na stężenie ołowiu we krwi dzieci zamieszkujących tereny województwa śląskiego.
Materiał i metody:
Do badania wybrano grupę 4882 dzieci w wieku 3–18 lat, które pochodziły z 12 miast Górnego Śląska. Pomiary stężenia ołowiu we krwi u dzieci z różnych grup wiekowych były przeprowadzone w przedszkolach i szkołach, za zgodą rodziców. Rodzice wypełniali ankiety na temat środowiskowego narażenia na ołów oraz warunków socjoekonomicznych rodziny. Dla celów niniejszej pracy wybrano parametry związane z żywieniem i higieną: mycie rąk przed jedzeniem, spożywanie warzyw i owoców z własnego gospodarstwa domowego, długość okresu karmienia piersią.
Wyniki:
Nawyk mycia rąk przed jedzeniem nie wpływał istotnie na stężenie ołowiu we krwi dzieci, natomiast spożycie owoców i warzyw z własnej działki było istotnie wyższe w grupie dzieci, których stężenia ołowiu we krwi mieściły się w II, III i IV kwartylu (p<0,001) niż w grupie dzieci, których stężenia ołowiu we krwi mieściły się w I kwartylu. Zależność ta była obserwowana tylko u dziewczynek. Dzieci, których stężenia ołowiu we krwi mieściły się w IV kwartylu, były znamiennie krócej karmione piersią od pozostałych, niezależnie od płci.
Wnioski:
Do czynników zwiększających narażenie na ołów należy spożywanie warzyw i owoców z własnej działki, natomiast do czynników zmniejszających ryzyko zatrucia ołowiem należy dłuższy okres karmienia piersią. Przeprowadzone badanie nie wykazało ochronnego wpływu mycia rąk na ryzyko zatrucia ołowiem.
Introduction:
In Silesia region environmental pollution with heavy metals, including lead, it is a major threat to the health problems of its inhabitants, particular in children. Therefore, the aim of this study was to evaluate the influence of hygiene and dietary habits on the concentration of lead in the blood of children living in area of the Silesian Voivodeship.
Material and Methods:
The study group was contain 4882 children aged 3–18, which comes from 12 cities. Measurements of blood lead levels in children ofdifferent age groups were conducted in kindergartens and schools, with parental consent. Parents filled out questionnaires about environmental exposure to lead and socio-economic conditions of the family. For the purposes of this study were selected parameters associated with nutrition and hygiene: washing hands before eating, eating fruits and vegetables from their own household, the duration of breastfeeding.
Results:
The habit of washing hands before eating did not significantly affect the concentration of lead in the blood of children, while the intake of fruit and vegetables from own plot was significantly higher in the group of children whose blood lead concentration was in the II, III and IV quartiles (p <0.001) than in the group of children whose blood lead concentration was in the first quartile. This relationship was observed only in girls. Children whose blood lead concentration was in the fourth quartile had significantly shorter breastfeeding period than others, regardless of sex.
Conclusions:
The factors that increase the exposure to lead include eating fruit and vegetables from own plot, while the factors that reduce the risk of lead poisoning include a longer breastfeeding period. The study did not show the protective effect of hand washing on the risk of lead poisoning.
In Silesia region environmental pollution with heavy metals, including lead, it is a major threat to the health problems of its inhabitants, particular in children. Therefore, the aim of this study was to evaluate the influence of hygiene and dietary habits on the concentration of lead in the blood of children living in area of the Silesian Voivodeship.
Material and Methods:
The study group was contain 4882 children aged 3–18, which comes from 12 cities. Measurements of blood lead levels in children ofdifferent age groups were conducted in kindergartens and schools, with parental consent. Parents filled out questionnaires about environmental exposure to lead and socio-economic conditions of the family. For the purposes of this study were selected parameters associated with nutrition and hygiene: washing hands before eating, eating fruits and vegetables from their own household, the duration of breastfeeding.
Results:
The habit of washing hands before eating did not significantly affect the concentration of lead in the blood of children, while the intake of fruit and vegetables from own plot was significantly higher in the group of children whose blood lead concentration was in the II, III and IV quartiles (p <0.001) than in the group of children whose blood lead concentration was in the first quartile. This relationship was observed only in girls. Children whose blood lead concentration was in the fourth quartile had significantly shorter breastfeeding period than others, regardless of sex.
Conclusions:
The factors that increase the exposure to lead include eating fruit and vegetables from own plot, while the factors that reduce the risk of lead poisoning include a longer breastfeeding period. The study did not show the protective effect of hand washing on the risk of lead poisoning.
PODZIĘKOWANIA
Dla Pana Mieczysława Dumieńskiego Prezesa Fundacji
Na Recz Dzieci „Miasteczko Śląskie”, który udostępnił materiał
badawczy do pracy naukowej.
REFERENCJE (50)
1.
Lenntech. 2013. Chemical properties oflead – Health effects of lead – Environmental effects of lead. [cited 2014 May 19]. Available from: http://www.lenntech.com/period... pb.htm.
2.
Lah K (updated by). 2011. History of lead use. Toxipedia [cited 2014 May 19]. Available from: http://www. toxipedia. org/display/toxipedia/ History+of+Lead+Use.
3.
Bellinger B.C., Bellinger A.M.: Childhood lead poisoning: The torturous path from science to Policy. J Clin Invest. 2006; 116: 853–857.
4.
Dobrakowski M., Kiełtucki J., Wyparło-Wszelaki M., i wsp.: Effects of a chronic lead intoxication on the pathophysiological changes in the digestive system and interaction of lead with trace elements, Envirom Med 2013; 16, No 3:42- 46.
5.
Hruba F., Stromberg U., Cerna M., I wsp.: Bloodcadmium, mercury, andleadin children: An internationalc omparison of cities in six European countries, and China, Ecuador, and Morocco. Environ Int 2012; 41:29–34.
6.
Bergkvist C., Kippler M., Hamadani J.D., i wsp.: Assessment of early-life lead exposure in rural Bangladesh. Environ Res 2010; 110:718–724.
7.
Manay N., Cousillas A.Z., Alvarez C., i wsp.: Leadcontamination in Uruguay: The “La Teja” neighborhood case. Rev Environ Contam Toxicol 2008; 195:93–115.
8.
Sanders T., Liu Y., Buchner V., i wsp.: Neurotoxiceffects and biomarkers of lead exposure: A review. Rev Environ Health 2009; 24:15–45.
9.
Freeman N.C., Ettinger A., Berry M., I wsp.: Hygiene-andfoodrelated behaviors associated with blood lead levels of young children from lead-contaminated homes. J Expo Anal Environ Epidemiol 1997; 7:103–118.
10.
Gagan F., Deepesh G., Tiwari A.: Toxicity of lead: A review with recent updates. Interdiscip Toxicol. 2012; 5: 47–58.
11.
Kirberger M., Wong H.C., Jiang J., I wsp.: Metal toxicity and opportunistic binding of Pb(2+) in proteins. J Inorg Biochem. 2013; 125: 40-9.
12.
Jendryczko A.: Involvement of free radicals in lead poisoning. Med Pr. 1994; 45: 171-5.
13.
García-Lestón J., Méndez J., Pásaro E., I wsp.: Genotoxic effects of lead: an updated review. Environ Int. 2010; 36: 623- 36.
14.
World Health Organization. IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans. Inorganic and Organic Lead Compounds. Volume 87. LYON, FRANCE 2006.
15.
Smith Connie M., DeLuca Hector F, Yoko Tanaka, i wsp.: Stimulation of Lead Absorption by Vitamin D Administration. The Jurnal Nutrition 1978; 108: 843-847.
16.
Rahman I., Jayanta K.Ch., Samin H.: Molecular interaction behind the toxicity of lead contamination UJP 2014; 03: 6-19.
17.
Patocka J., Cerný K.: Inorganic lead toxicology. Acta Medica (Hradec Kralove) 2003; 46: 65-72.
18.
Mudipalli A.: Lead hepatotoxicity & potential health effects. Indian J Med Res. 2007; 126: 518-27.
19.
Oktem F., Arslan M.K., Dündar B., i wsp.: Renal effects and erythrocyte oxidative stress in long-term low-level lead-exposed adolescent workers in auto repair workshops. Arch Toxicol. 2004; 78: 681-7.
20.
Osman K., Pawlas K., Schütz A., i wsp.: Lead exposure and hearing effects in children in Katowice, Poland. Environ Res. 1999; 80: 1-8.
21.
Patel A., Athawale A.: Blood lead levels in children with encephalopathy. Indian Pediatr. 2009; 46: 845-8.
22.
Dooyema C.A., Neri A., Lo Y.C., i wsp.: Outbreak of fatal childhood lead poisoning related to artisanal gold mining in northwestern Nigeria, 2010. Environ Health Perspect. 2012; 120: 601-7.
24.
Szkup-Jabłońska M., Karakiewicz B., Grochans E., i wsp.: Wpływ poziomu ołowiu we krwi na powstawanie utrudnień w funkcjonowaniu społecznym dzieci z zaburzeniami zachowania. Psychiatria Polska. 2011, tom XLV, numer 5 strony 713–722.
25.
Budtz-Jørgensen E., Bellinger D., Lanphear B., i wsp.: International Pooled Lead Study Investigators. An international pooled analysis for obtaining a benchmark dose for environmental lead exposure in children. Risk Anal. 2013; 33: 450-61.
26.
Jakubowski M.: Low-level environmental lead exposure and intellectual impairment in children--the current concepts of risk assessment. Int J Occup Med Environ Health. 2011; 24: 1-7.
27.
Global health risks: Mortality and burden of disease attributable to selected major risks. Geneva:World Health Organization; 2009.
28.
Nieć J., Marchwińska-Wyrwał E.: Przegląd badań profilaktycznych związanych z narażeniem dzieci śląskich na metale ciężkie, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 2017; 1(50) 141- 146.
29.
Kucharski R., Marchwińska E., Gzyl J., i wsp.: Ocena przydatności Zanieczyszczonych terenów rolniczych do produkcji roślin jadalnych i paszowych. Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, Katowice 1994.
30.
Kabata-Pendias A., Pendias H.: Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN, Warszawa 1999.
31.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. (Dz. U. z dnia 4 października 2002 r.) Na podstawie art. 105 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229 oraz z 202 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271).
32.
Dziubanek G., Baranowska R., Oleksiuk K.: Metale ciężkie w glebach Górnego Śląska – problem przyszłości czy aktualne zagrożenie?, JecolHealth, 2012; vol.16, nr 4:169-176.
33.
Woźny A.: Ołów w komórkach roślinych. Pobieranie, reakcje, odporność. Poznań, 1995; 162 ss.
34.
Gruca-Królikowska S., Wacławe W.: Metale w środowisku. Cz.II. Wpływ metali ciężkich na rośliny. Chemia, Dydaktyka, Ekologia, Metrologia 2006; 11 (1-2): 41-56.
35.
Jarosz W.: Bezpieczna produkcja warzyw i owoców w ogrodach działkowych. Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach, Katowice 1995.
36.
Cikrt M., Smerhovsky Z., Blaha K., i wsp.: Biological monitoring of child lead exposure in the Czech Republic. EnvironHealth Perspect. 1997; 105: 406-11.
37.
Tulve N.S., Suggs J.C., McCurdy T., I wsp.: Frequency of mouthing behavior in young children. J Expo Anal Environ Epidemiol. 2002; 12: 259-64.
38.
van Wijnen J.H., Clausing P., Brunekreef B.: Estimated soil ingestion by children. Environ Res. 1990; 51:147-62.
39.
Ko S., Schaefer P.D., Vicario C.M., I wsp.: Relationships of video assessments of touching and mouthing behaviors during outdoor play in urban residential yards to parental per-ceptions of child behaviors and blood lead levels. Safer Yards Project. J Expo Sci Environ Epidemiol. 2007; 17: 47-57.
40.
Stanek K., Manton W., Angle C., I wsp.: Lead consumption of 18- to 36-month-old children as determined from duplicate diet collections: nutrient intakes, blood lead levels, and effects on growth. J Am Diet Assoc. 1998; 98: 155-8.
41.
Liu J., Xu X., Wu K., I wsp.: Association between lead exposure from electronic waste recycling and child temperament alterations. Neurotoxicology. 2011; 32: 458-64.
42.
Sato M., Yano E.: The association between lead contamination on the hand and blood lead concentration: a workplace application of the sodium sulphide (Na2S) test. Sci Total Environ. 2006; 363: 107-13.
43.
Szajewska H., Socha P., Horvath A., i wsp.: Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci.; Standardy Medyczne/Pediatria 2013; t. 11, 225-230.
44.
Lozoff B., Jimenez E., Wolf A.W., i wsp.: Higher infant blood lead levels with longer duration of breastfeeding. J Pediatr. 2009; 155: 663-7.
46.
Tao L., Xu-Wei T., Shuai-Ming Z., I wsp.: The breast milk lead levels among Chinese population. Environmental Science and Pollution Research 2018 Jun 8.
47.
Koyashiki G.A., Paoliello M.M., Tchounwou P.B.: Lead Levels in Human Milk and Children’s Health Risk: A Systematic Review. Rev Environ Health. 2010; 25:243-53.
48.
Liu K.S., Hao J.H., Xu Y.Q., I wsp.: Breast milk lead and cadmium levels in suburban areas of Nanjing, China. Chin Med Sci J. 2013;28: 7-15. Erratum in: Chin Med Sci J. 2014;29:64.
49.
Jiang Y.M., Shi H., Li J.Y., I wsp.: Environmental lead exposure among children in Chengdu, China: blood lead levels and major sources. Bull Environ Contam Toxicol. 2010; 84: 1-4.
50.
Choi J., Tanaka T., Koren G., I wsp.: Lead exposure during breastfeeding. Can Fam Physician. 2008; 54: 515-6.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
