LIST DO REDAKCJI
Selen w środowisku
1
Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego,
Kierownik: mgr K. Kuźniewski
2
Katedra i Zakład Higieny Uniwersytetu Medycznego
we Wrocławiu, Kierownik: prof. dr hab. n. med. K. Pawlas
Autor do korespondencji
Henryka Langauer-Lewowicka
Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego ul. Kościelna 13, 41-200 Sosnowiec tel. 32 634 12 00
Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego ul. Kościelna 13, 41-200 Sosnowiec tel. 32 634 12 00
Med Srod. 2016;19(1):9-16
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Artykuł omawia biologiczną rolę w ekosystemie selenu, pierwiastka śladowego u ssaków. Selen (Se) jest naturalnym komponentem peroksydazy glutationowej oraz innych selenoprotein. Uczestniczy w wielu biologicznych procesach m.in. w prewencji stresu oksydacyjnego, odpowiedzi nimmunologicznych, wytwarzaniu hormonów tarczycy. Stężenie Se w organizmach waha się znacznie w zależności od strefy geograficznej, stężenia w glebie, roślinach, diety. Nadmiar dowozu wywołuje ostrą bądź przewlekłą selenozę. Deficyt prowadzi do rozwoju niektórych endemicznych chorób m.in. chorób Keshan, Kashin-Beck.
The paper presents some information about selenium (Se) and its biological role in the ecosystem. Se is a trace element for mammals. It has been shown to be a natural component in the enzyme glutathione peroxydases and other selenoproteins. Se participates in various biological processes, such as antioxidant defence, thyroid hormone production, and immune responses. The concentration of Se in organisms varies widely between geographical areas, depending on its content in the soil, plants, and dietary intake. In larger amounts it can be toxic (acute or chronic selenosis). Its deficit in diet can trigger the development of some chronic diseases (Keshan, Kashin- Beck).
REFERENCJE (47)
1.
Chen J., Berry M.J.: Selenium and selenoproteins in the brain and brain diseases. J Chem 2003; 86: 1-12.
2.
Lenz M., Lens Piet N.L.: The essential toxin: the changing perception of selenium in environmental science. Science of The Total Environment 2009; 407: 3620-3633.
3.
Ermakov V., Joranovic L.: Selenium deficiency as a consequence of human activity and its correction. J Geochem Explor 2010; 107:193-199.
4.
Latavayova L., Vlčkova V., Brozmanova J.: Selenium from cancer prevention to DNA damage. Toxicology 2006; 227:1- 14.
5.
Höghberg J., Alexander J.: Selenium Handbook on the Toxicology of Metals. 3E. Academic Press Inc 2007; 783-807.
6.
Dumont E., Vanhaecke F., Cornelis R.: Selenium speciation from food source to metabolites: a critical review. Anal Bioanal Chem 2006; 385: 1304-1323.
7.
Dodig S., Cepelak I.: The facts and controversies about selenium. Acta Pharm 2004; 54: 261-276.
8.
Whonger P.D.: Selenocompounds in plants and animals and their biological significance. J Am Coll Nutr 2002; 21: 223- 232.
9.
Flohe L., Gűnzler W.A., Shock H.H.: Glutathione peroxidase: a seleno-enzyme. FEBS Lett 1973; 32: 57-93.
10.
Wąsowicz W., Gromadzińska K., Rydzyński K., Tomczak J.: Selenium status of low-selenium residents: Polish experience Toxicol Letters 2003; 137: 95 111.
11.
Hefnawy A.E.G., Tortora-Perez J.L.: The importance of selenium and the effects of its deficiency in animals health. Small Ruminant Research 2010; 89: 185-192.
12.
Zeng H., Combs Jr G.F.: Selenium as an anticancer nutrient: roles of cell proliferation and tumor cell invasion. J Nutr Biochem 2008; 9: 1-7.
13.
Rotneck J.T., Pope A.L., Ganther A.E. et al.: Selenium biochemical role as a component of glutathione peroxidase. Science 1973; 179: 588-590.
14.
Wąsowicz W., Gromadzińska J., Szram K. et al.: Selenium, zinc and copper concentration in blond and milk of lacting women. Biol Trace Elem Res 2001; 79: 221-233.
15.
Gać P., Pawlas N., Poręba R. et al.: Blood selenium concentration in selected population of children inhabitant industrial regions in Upper Silesia (Poland). Envir Toxicol Pharmac 2012; 34: 528-536.
16.
Osman K., Zejda J.E., Schűtz A. et al: Exposure to lead and other metals in children from Katowice district, Poland, Int Arch Occup Environ Health 1986; 71: 180-186.
17.
Burk R.F., Hill K.E., Motley A.K.: Selenoprotein metabolism and function evidence for more than on function for selenoprotein P.J. Nutr 2003; 133: (Suppl) 1517-15020.
18.
Baum M.K., Shor-Posner G., Lai, et al.: High risk of HIV-related mortality is associated with selenium deficiency. J Acquir immune Defic Syndr Hum Retrovirol 1997; 15: 370-374.
19.
Y M.W., Hsu K.H., Chiang Y.C. et al.: Plasma selenium levels and risk of hepatocellular carcinoma among men with chronic hepatitis virus infection. Am J Epedemiol 1999; 150: 367-374.
20.
Knekt P., Marniemi J., Teppo M. et al.: Is low selenium levels a risk factor for lung cancer? Am J Epidemiol 1998; 148: 975-982.
21.
Schwarz K., Foitz C.M.: Selenium as a integral part of factor 3 against dietary nectrotic liver degeneration. J Am Chem Sol 1957; 79: 3292-3293.
22.
Mistry H.D., Papkin F.B., Christopher W.G. et al: Selenium in reproductive health A J Obstetrics and Gynecology 2012; 21-30.
23.
Rayman M.: Food – chain selenium and human health: emphasis on intake. Br J Nutr 2008; 100: 254-258.
24.
Yang G.: Keshan disease: an endemic selenium – related deficiency disease in: Chandra R.K. (Ed) Trace Elements in Nutrition in Children. Raven Press New York, 1985; 273- 290.
25.
Fan A.M., Kizer K. W.: Selenium nutritional, Toxicologic, and Clinical Aspects. West J Med 1990; 153: 160-167.
27.
Pillai R., Uyehara-Lock J.H., Bellinger F.P.: Critical Review Selenium and Selenoprotein Function in Brain Disorders. Inter Union Biochemistry Molec. Biol 2014; 66(4): 229-239.
28.
Prohaska I.R., Ganther H.E.: Selenium and glutathione peroxidase in developing rat brain. J Neurochem 1976; 27:1379-1387.
29.
Schweizer U., Bräuer A.U., Köhrle J. et al.: Selenium and brain function: a poorly recognized liason. Brain Research Review 2004; 45: 164-178.
30.
Akbaraly T.N., Hininger-Favier I. et al: Plasma selenium over time and cognitive decline in the elderly. Epidemiology 2007; 18: 52-58.
31.
Shahar A., Patel K.V. Semba R.D. et al.: Plasma selenium is positively related to performance in neurological tasks assessing coordination and motor speed Mov Disord 2010; 25: 1909-1915.
32.
Dexter D.T., Carter C.J., Wells F.R et al: Basal lipid peroxidation in substantia nigra is increased in Parkinson’s disease J. Neurochem 1989; 52: 381-389.
33.
Cornett C.R., Ehman W.D., Wekstein D.R., Markersbery W.R.: Trace elements in Alzheimer’s disease, pituitary glands. Biol Trace Elem Res 1998; 62: 107-114.
34.
Ashraft M.R., Shams S., Nour M. et al.: A probable causative factor for an old problem: selenium and glutathione peroxidase appear to play important roles in epilepsy pathogenesis. Epilepsis 48; 1750-1775.
35.
Navarro – Alarcom M., Cabrera – Vique C.: Selenium in food and the human body: A review. Sc Total Environment 2008; 400: 115-141.
36.
Steinbrenner H., Sies H.: Protection against reactive oxygen species by selenoproteins Biochem Biophys Acta 2009; 1790: 1478-1485.
37.
Zwolak J., Zaporowska H.: Selenium interactions and toxicity: a review. Cell Biol Toxicol 2012; 83: 31-46.
38.
Kantola M., Purkunen R., Kröger P. et al.: Selenium in pregnancy: is selenium an active defective ion against environmentalchemical stress? Environ Research 2004; 96:51-61.
39.
Food and Nutrition Board, Institute of Medicine. SeleniumDietary reference intake for vitamin C, vitamin E, seleniumand carotenoids. Washington: National Akademy Press2000; 284-324.
40.
Strages S., Navas-Acien A. et al: Metabolic health: State ofthe evidence. Nutrition, Metabolism, Cardiovascular Disease 2010; 20: 754-760.
41.
Kijai K., Runje R.: Selenium and glycogen levels in diabetic patients. Biol Trace Elem Res 2001; 83: 229-229.
42.
Rayman M.P., Stranges S.: Epidemiolgy of selenium and type 2 diabetes: Can we make sense of it ? Free Radical Biology and Medicine 2013; 65: 1557-1564.
43.
Barrington J.W., Lindsay P., James D. et al: Selenium deficiency and miscarriage: a possible link? Br J Gynaecol 1996; 103: 130-132.
44.
Tara F., Maamouri G., Rayman M.P. et al.: Selenium supplementation and the incidence of preeclampsia in pregnant Iranian women: a randomized, double-blind, placebo-controlled pilot trial. Taiwan J Obstet Gynaecol 2010; 49: 181- 187.
45.
Haygarth P.M.: Global importance and global cycling of selenium. In: Frakenberger W.T., Benson Sally ed. Seleniu in the Environment. New York, USA: Marcel Dekker; 1994: 1-28.
46.
Ducros V., Favier A.: Metabolisme du selenium. EMC – Endocrinologie 2004; 1: 19-28.
47.
Andrzejak R.: Selen. Choroby Zawodowe, w: K. Marek (red.), PZWL Warszawa 2001; ISBN 83-2002572-9.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
