PRACA ORYGINALNA
Stężenia ozonu a przedwczesna umieralność w Polsce
Więcej
Ukryj
1
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny
Zakład Higieny Komunalnej (kierownik dr Bożena Krogulska)
Med Srod. 2010;13(1):30-40
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Publikowane w kraju i za granicą rezultaty przeprowadzanych ocen i analiz jakości powietrza atmosferycznego
wskazują, że stężenia ozonu, obok drobnego pyłu zawieszonego, stanowią obecnie główny i kluczowy problemem jeśli chodzi o zanieczyszczenie powietrza. W przeciwieństwie do pozostałych zanieczyszczeń powietrza, ozon nie jest emitowany do atmosfery. Powstaje w niższych warstwach atmosfery przy sprzyjających warunkach atmosferycznych (wysoka temperatura i usłonecznienie) w wyniku
reakcji fotochemicznych w obecności tzw. prekursorów ozonu (głównie tlenków azotu i lotnych związków organicznych). Obserwowane wysokie stężenia ozonu są często efektem napływu zanieczyszczonych mas powietrza z innych obszarów. Pomimo tworzenia się ozonu głównie na obszarach pozamiejskich, relatywnie wysoki gradient stężeń obserwowany jest również na terenach zurbanizowanych.
Ze względu na wysoce reaktywne chemiczne własności, ozon ma negatywny wpływ na zdrowie ludzi, jest również szkodliwy zarówno dla ekosystemów (w tym rozwoju roślin) jak i materiałów (szczególne dla zabytków). Narażenie ludności na ozon powoduje szereg niekorzystnych skutków zdrowotnych wyrażających się między innymi wzrostem umieralności i zachorowalności z powodu chorób układu oddechowego i krążenia, nasileniem się objawów astmy, czy skróceniem długości życia. W artykule przedstawiono wyniki szacowania wybranych skutków zdrowotnych (zgonów ogółem, z powodu chorób układu krążenia i układu oddechowego) będących efektem krótkookresowego narażenia mieszkańców Polski na stężenia ozonu troposferycznego. Analizę przeprowadzono z wykorzystaniem metody szacowania opracowanej przez WHO, z uwzględnieniem podziału Polski na strefy, w których dokonuje się oceny jakości powietrza. W celu określenia narażenia, w pracy wykorzystano wyniki pomiarów stężeń ozonu pochodzących z automatycznych stacji monitoringu jakości powietrza funkcjonujących w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Liczba ludności zamieszkując daną strefę oraz wskaźniki
umieralności obliczono na podstawie danych publikowanych w rocznikach Głównego Urzędu Statystycznego.
Prezentowana w artykule analiza liczby przedwczesnych zgonów w wyniku narażenia ludności na ozon troposferyczny w Polsce wskazuje, że problem dotyczy całego kraju, szczególnie w okresie letnim, gdy występują epizody podwyższonych stężeń.
Ozone in the lower part of the atmosphere (troposphere), strong photochemical oxidant, is not directly emitted
to the atmosphere but formed through a series of complex reactions. Ozone concentrations depends on ozone precursors air contamination (mainly nitrogen dioxide and non-methane volatile organic compounds) and meteorological conditions (temperature and solar radiation). The main sectors emitted ozone precursors are road transport, power and heat generation plants, household (heating), industry, and petrol storage and distribution. Ozone and some of its precursors are also transported long distances in the atmosphere and are therefore considered a transboundary problem. As a result, the ozone concentrations are often low in busy urban areas and higher in suburban and rural areas. Nowadays, instead of particulate matter, ozone is one of the most widespread global air pollution problems. In and around urban areas, relatively large gradients of ozone can be observed. Because of its high reactivity in elevated concentrations ozone causes serious health problems and damage to ecosystems, agricultural crops and materials. Main ill-health endpoints as a results of ozone concentrations
can be characterised as an effect of pulmonary and cardiovascular system, time morbidity and mortality
series, development of atherosclerosis and asthma and finally reduction in life expectancy. The associations with
increased daily mortality due to ozone concentrations are confirmed by many researches and epidemiological studies. Estimation of the level selected ill-health endpoints (mortality in total and due to cardiovascular and respiratory causes) as a result of the short-term ozone exposure in Poland was the main aim of the project. Final results have been done based on estimation method elaborated by WHO, ozone measurements from National Air Quality Monitoring System and statistical information such as mortality rate and populations. All analysis have been done in ozone air quality zones. The adverse health effect associated with the ozone concentration is observed in every regions in Poland, very often during holiday time when high level episodes are occurred.
REFERENCJE (18)
1.
Assessment of ground-level ozone in EEA member countries, with a focus on long-term trends, EEA Technical report Nom 7/2009, Copenhagen 2009.
2.
Spatial assessment of PM10 and ozone concentrations in Europe (2005), EEA Technical report No 1/2009, Copenhagen 2009.
3.
Air pollution by ozone across Europe during summer 2007. Overview of exceedances of EC ozone threshold values for April–September 2007, EEA Technical report No 5/2008, Copenhagen 2008.
4.
Health risks of ozone from long-range transboundary air pollution, Copenhagen, WHO Regional Office for Europe, 2008.
5.
J. Iwanek, D. Kobus, G. Mitosek; „Ocena zanieczyszczenia powietrza w Polsce w roku 2007 w Świetle wyników pomiarów prowadzonych w ramach PMŚ”, praca wykonana na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Instytucie Ochrony Środowiska; Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 2008, (
http://www.gios.gov.pl).
6.
D. Kobus, G. Mitosek, J. Iwanek; „Ocena jakości powietrza w strefach w Polsce za rok 2007”. Zbiorczy raport krajowy z rocznej oceny jakości powietrza w strefach wykonywanej przez WIOŚ wg zasad określonych w art. 89 ustawy-Prawo ochrony Środowiska”, praca wykonana na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Instytucie Ochrony Środowiska;, Inspekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 2008, (
http://www.gios.gov.pl).
7.
Czwarty Raport Oceny, European Environment Agency Belgrad, 2007.
8.
Air pollution in Europe 1990–2004, EEA Technical report No 2/2007, Copenhagen 2007.
9.
„Air Quality Guidelines. Global update 2005. Particulate Matter, Ozone, Nitrogen Dioxide and Sulfur Dioxide”, Copenhagen, WHO Regional Office for Europe, 2006 (WHO Regional Publications, European Series, No. 91).
10.
Prüss-Üstün A, et al. Introduction and methods: assessing the environmental burden of disease at national and local levels. Geneva, World Health Organization, 2003. (WHO Environmental Burden of Disease Series, No. 1).
11.
Air quality guidelines for Europe, 2nd ed.” Copenhagen, WHO Regional Office for Europe, 2000 (WHO Regional Publications).
12.
M. Krzy˝anowski: Methods for assessing the extent of exposure and effects of air pollution; Occupational and Environmental Medicine 1997;54: 145-151
13.
Directive 2008/50/EC of the European Parliament and of the Council of 21 May 2008 on ambient air quality and cleaner air for Europe (OJ L 152, 11.6.2008, p. 1–44).
14.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 Nr 25 poz. 150).
15.
Rozporzàdzenie Ministra Środowiska z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2009 Nr 5 poz. 31).
16.
Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 w sprawie stref, w których dokonuje si´ oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2008 Nr 53, poz. 310).
17.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2008 Nr 47, poz. 281).
18.
Ustawa z dnia 20 lipca 1991 roku o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 1991 r. Nr 77, poz. 335 z późn. zm.).