LIST DO REDAKCJI
Stres jako środowiskowy czynnik ryzyka chorób autoimmunologicznych
1
Department of Hygiene, Wroclaw Medical University,
Wrocław. Head: prof. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas
2
Clinic of Rheumatology and Internal Medicine,
Jan Mikulicz-Radecki University Hospital, Wrocław
3
Institute of Occupational Medicine and Environmental
Health, Sosnowiec
Autor do korespondencji
Anna Kawalec
Katedra i Zakład Higieny Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu ul. Mikulicza-Radeckiego 7 50-345 Wrocław tel. +48 71-784-01-05 fax +48 71-784-15-03
Katedra i Zakład Higieny Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu ul. Mikulicza-Radeckiego 7 50-345 Wrocław tel. +48 71-784-01-05 fax +48 71-784-15-03
Med Srod. 2017;20(3):7-11
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Stress is considered to be both a trigger of autoimmune diseases and a factor which contributes to disease exacerbation. Emotional stress before the disease onset is reported by up to 80% of patients suffering from autoaggressive diseases. A significant increase in the prevalence of autoimmune diseases in recent years and the growing number of stressors in our daily lives, including the work environment, raise a question about a link between psychological stress and autoimmune disorders. Therefore, the objective of this paper is to highlight the potential role of stress in both development and exacerbation of autoimmune diseases. The potential mechanisms by which stress can affect autoimmunity are characterised. In particular, the focus is on rheumatic diseases, autoimmune endocrine disorders, multiple sclerosis, and psoriasis. In addition, the role of post-traumatic stress disorder is underlined, as well as the possible association between stress present in the work environment and the development of autoimmune diseases among employees.
Stres jest uważany zarówno za czynnik spustowy dla chorób autoimmunologicznych jak i przyczyniający się do ich zaostrzenia. Stres emocjonalny, występujący przed pojawieniem się choroby, zgłasza nawet do 80% pacjentów cierpiących na choroby z autoagresji. Znaczący wzrost zachorowalności na choroby autoimmunologiczne oraz rosnąca liczba czynników stresogennych w naszymcodziennym życiu, w tym w środowisku pracy, stawia pytanie o związek pomiędzy stresem psychicznym a chorobami autoimmunologicznymi. Dlatego też celem artykułu jest naświetlenie możliwej roli stresu w rozwoju i zaostrzeniach chorób autoimmunologicznych. Scharakteryzowano potencjalne mechanizmy, za pomocą których stres może oddziaływać na autoimmunizację. W szczególności skupiono się na chorobach reumatologicznych, zaburzeniach endokrynologicznych, stwardnieniu rozsianym oraz łuszczycy. Dodatkowo podkreślono rolę stresu pourazowego jak i możliwych związków pomiędzy stresem w środowisku pracy a rozwojem chorób autoimmunologicznych wśród pracowników.
REFERENCJE (22)
1.
Lerner A., Jeremias P., Matthias T.: The world incidence and prevalence of autoimmune diseases is increasing. Int J Celiac Dis 2015; 3(4): 151–155.
3.
Stojanovich L., Marisavljevich D.: Stress as a trigger of autoimmune disease. Autoimmunity Reviews 2008; 7: 209–213.
4.
Dube S.R., Fairweather D.L., Pearson WS et al.: Cumulative Childhood Stress and Autoimmune Diseases in Adults. Psychosom Med 2009; 71(2): 243–250.
5.
Porcelli B., Pozza A., Bizzaro N. et al.: Association between stressful life events and autoimmune diseases: A systematic review and meta-analysis of retrospective case – control studies. Autoimmunity Reviews 2016; 15(4): 325-334.
6.
Elenkov I.J., Chrousos G.: Stress Hormones, Proinflammatory and Antiinflammatory Cytokines, and Autoimmunity. AnnNY Acad Sci 2002; 966: 290–303.
7.
Fujii H., Shao L., Colmegna I. et al.: Telomerase insufficiency in rheumatoid arthritis. Proc Natl Acad Sci USA 2009; 106(11): 4360–4365.
8.
McCray C.J., Agarwal S.K.: Stress and autoimmunity. Immunol Allergy Clin North Am 2011; 31(1): 1-18.
9.
Linn M.W., Linn B.S., Skyler J.S. et al.: Stress and immune function in diabetes mellitus. Clin Immunol Immunopathol 1983; 27(2): 223-233.
10.
Hägglöf B., Blom L., Dahlquist G. et al.: The Swedish childhood diabetes study: indications of severe psychological stress as a risk factor for type 1 (insulin-dependent) diabetes mellitus in childhood. Diabetologia 1991, 34(8): 579-583.
11.
Nygren M., Ludvigsson J., Carstensen J. et al.: Family psychological stress early in life and development of type 1 diabetes: the ABIS prospective study. Diabetes Res Clin Pract 2013; 100(2): 257-264.
12.
Effraimidis G., Tijssen J.G.P., Brosschot J.F. et al.: Involvement of stress in the pathogenesis of autoimmune thyroid disease: A prospective study. Psychoneuroendocrinology 2012; 37: 1191-1198.
13.
Prummel M.F.: Stress is not associated with thyroid peroxidase autoantibodies in euthyroid women. Brain Behav Immun 2005;19: 203–206.
14.
Mohr D.C., Hart S.L., Julian L. et al.: Association between stressful life events and exacerbation in multiple sclerosis: a meta-analysis. BMJ 2004; 328: 731-736.
15.
Mitsonis C.I., Potagas C., Zervas I., Sfagos K. The effects of stressful life events on the course of multiple sclerosis. Rev Int J Neurosci 2009; 119: 315–335.
16.
Devrimci Ozguven H., Kundakci N., Kumbasar H. et al.: The depression, anxiety, life satisfaction and affective expression levels in psoriasis patients. J Eur Acad Dermatol Venereol 2000; 14(4): 267-271.
17.
O’Donovan A., Cohen B.E., Seal K.H. et al.: Elevated Risk for Autoimmune Disorders in Iraq and Afghanistan Veterans with Posttraumatic Stress Disorder. Biol Psychiatry 2015; 77(4): 365-374.
18.
Boscolo P., Youinou P., Theoharides T. C.: Environmental and occupational stress and autoimmunity. Autoimmunity reviews 2008; 7(4): 340-343.
19.
Hedström A.K., Ĺkerstedt T., Olsson T. et al.: Shift work influences multiple sclerosis risk. Multiple Sclerosis Journal 2015; 21(9): 1195-1199.
20.
Magrini A., Pietroiusti A., Coppeta L. et al.: Shift work and autoimmune thyroid disorders. Int J Immunpoath Ph 2005; 19(4): 31-36.
21.
Cooper G.S., Parks C.G., Treadwell E.L. Et al.: Occupational risk factors for the development of systemic lupus erythematosus. J Rheumatol 2004; 31(10): 1928-1933.
22.
Boscolo P.: Effects of occupational stress and job insecurity on the immune response. G Ital Med Lav Ergon 2009; 31(3): 277-280.
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
