PRACA ORYGINALNA
Sytuacja społeczno-ekonomiczna rodzin a zachowania żywieniowe uczniów szkół gimnazjalnych w Bytomiu
1
Wydział Zdrowia Publicznego, Katedra Epidemiologii Biostatystyki, Zakład Epidemiologii Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. J. Słowiński
2
Wydział Zdrowia Publicznego, Katedra Epidemiologii i Biostatystyki, Zakład Biostatystyki Kierownik Zakładu: dr n. med. M. Skrzypek
3
Wydział Lekarski w Katowicach, Katedra i Zakład Epidemiologii
Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. n. med. J. Zejda
4
Wydział Zdrowia Publicznego, Zakład Toksykologii i Ochrony Zdrowia w Środowisku Pracy Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. P. Nowak
Autor do korespondencji
Agata Wypych-Ślusarska
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Zakład Epidemiologii, WZPul. Piekarska 18, 41-902 Bytom
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Zakład Epidemiologii, WZPul. Piekarska 18, 41-902 Bytom
Med Srod. 2013;16(4):43-51
SŁOWA KLUCZOWE
status społeczno-ekonomiczny (SES)skala zasobów materialnych rodziny (FAS)młodzież gimnazjalnażywienie
STRESZCZENIE
Wstęp:
W okresie dzieciństwa i wczesnej młodości kształtują się nawyki żywieniowe. Kwestie ekonomiczne, a także niektóre czynniki społeczne i demograficzne decydują o wyborze i jakości spożywanych produktów.
Cel:
Celem badania jest poznanie zachowań żywieniowych wśród uczniów szkół gimnazjalnych w zależności od statusu społeczno-ekonomicznego ich rodzin.
Materiał i metody:
Na przełomie 2011/2012 r. przeprowadzono epidemiologiczne badanie przekrojowe, którym objętych zostało 1099 uczniów szkół gimnazjalnych w Bytomiu. Ankieta obejmowała pytania pochodzące z kwestionariusza stosowanego w badaniu Health Behavior in School – aged Children (HBSC). Dla określenia statusu społeczno-ekonomicznego zastosowano skalę zasobów materialnych rodziny Family Affluence Scale (FAS) oraz poziom wykształcenia matki dziecka. Statystyczną analizę danych przeprowadzono w oparciu o procedury dostępne w oprogramowaniu Statistica10.0. Przy interpretacji uzyskanych wyników stosowano kryterium statystycznej znamienności p<0,05.
Wyniki:
Zbadano 1099 uczniów (55,6% dziewcząt i 44,4% chłopców). Badani uczniowie pomijają w codziennej diecie warzywa (59,3%), owoce (58,5%) oraz mleko i jego przetwory (49,4%). Codziennie śniadanie spożywa 59,7% danych. Niepokojący jest wysoki odsetek dzieci spożywających słodycze codziennie lub kilka razy dziennie (37,2%). Prawidłowe zachowania żywieniowe częściej dotyczył dzieci matek o średnim poziomie wykształcenia i wysokiej skali FAS. Wysoki odsetek dzieci spożywających słodycze codziennie lub kilka razy dziennie pochodzi z rodzin o niskim poziomie FAS.
Wnioski:
Nieprawidłowe zachowania żywieniowe częściej dotyczą dzieci matek z wykształceniem podstawowym lub zawodowym oraz pochodzących z rodzin o niskim poziomie zasobów materialnych
W okresie dzieciństwa i wczesnej młodości kształtują się nawyki żywieniowe. Kwestie ekonomiczne, a także niektóre czynniki społeczne i demograficzne decydują o wyborze i jakości spożywanych produktów.
Cel:
Celem badania jest poznanie zachowań żywieniowych wśród uczniów szkół gimnazjalnych w zależności od statusu społeczno-ekonomicznego ich rodzin.
Materiał i metody:
Na przełomie 2011/2012 r. przeprowadzono epidemiologiczne badanie przekrojowe, którym objętych zostało 1099 uczniów szkół gimnazjalnych w Bytomiu. Ankieta obejmowała pytania pochodzące z kwestionariusza stosowanego w badaniu Health Behavior in School – aged Children (HBSC). Dla określenia statusu społeczno-ekonomicznego zastosowano skalę zasobów materialnych rodziny Family Affluence Scale (FAS) oraz poziom wykształcenia matki dziecka. Statystyczną analizę danych przeprowadzono w oparciu o procedury dostępne w oprogramowaniu Statistica10.0. Przy interpretacji uzyskanych wyników stosowano kryterium statystycznej znamienności p<0,05.
Wyniki:
Zbadano 1099 uczniów (55,6% dziewcząt i 44,4% chłopców). Badani uczniowie pomijają w codziennej diecie warzywa (59,3%), owoce (58,5%) oraz mleko i jego przetwory (49,4%). Codziennie śniadanie spożywa 59,7% danych. Niepokojący jest wysoki odsetek dzieci spożywających słodycze codziennie lub kilka razy dziennie (37,2%). Prawidłowe zachowania żywieniowe częściej dotyczył dzieci matek o średnim poziomie wykształcenia i wysokiej skali FAS. Wysoki odsetek dzieci spożywających słodycze codziennie lub kilka razy dziennie pochodzi z rodzin o niskim poziomie FAS.
Wnioski:
Nieprawidłowe zachowania żywieniowe częściej dotyczą dzieci matek z wykształceniem podstawowym lub zawodowym oraz pochodzących z rodzin o niskim poziomie zasobów materialnych
Introduction:
Eating habits are formed in childhood and adolescence.. Economic issues including social and demographic factors influence the choice and quality of products consumed.
Aim:
The aim of the study is to determinethe impact of socio-economic status (SES) on eatinghabits of students in lower secondary schools.
Material and Methods:
At the turn of 2011 and 2012, an epidemiologicalcross-sectional study on 1,099 students in lower secondary schools from Bytom was conducted. The questionnaire was based on the form used in Health Behaviour in School – aged Children study (HBSC). The socio-economic status of students was determined according to the Family Affluence Scale (FAS) and the mother’s level of education. The statistical analysis was conducted using Statistica 10.0 software. The significance level was set at p=0.05.
Results:
1,099 students in lower secondary school took part in the study (55.6% females and 44.4% males). 59% of students skip vegetables in their daily diet, (58.5%) fruits and (49.4%). milk but 59.7% have breakfast every day. Nevertheless the high percentage of children eating sweets every day or several times a day (37.2%) is worrying. Those children whose mothers declared secondary education and high level of FAS have proper eating habits. Children eating sweets at least once a day come mostly from families with low level of FAS.
Conclusions:
Bad eating habits are mostly among children whose mothers are of primary or vocational education and a low level of FAS.
Eating habits are formed in childhood and adolescence.. Economic issues including social and demographic factors influence the choice and quality of products consumed.
Aim:
The aim of the study is to determinethe impact of socio-economic status (SES) on eatinghabits of students in lower secondary schools.
Material and Methods:
At the turn of 2011 and 2012, an epidemiologicalcross-sectional study on 1,099 students in lower secondary schools from Bytom was conducted. The questionnaire was based on the form used in Health Behaviour in School – aged Children study (HBSC). The socio-economic status of students was determined according to the Family Affluence Scale (FAS) and the mother’s level of education. The statistical analysis was conducted using Statistica 10.0 software. The significance level was set at p=0.05.
Results:
1,099 students in lower secondary school took part in the study (55.6% females and 44.4% males). 59% of students skip vegetables in their daily diet, (58.5%) fruits and (49.4%). milk but 59.7% have breakfast every day. Nevertheless the high percentage of children eating sweets every day or several times a day (37.2%) is worrying. Those children whose mothers declared secondary education and high level of FAS have proper eating habits. Children eating sweets at least once a day come mostly from families with low level of FAS.
Conclusions:
Bad eating habits are mostly among children whose mothers are of primary or vocational education and a low level of FAS.
FINANSOWANIE
Badania statutowe nr KNW-1-080/P/1/0
REFERENCJE (32)
1.
Berkman L.F., Kawachi I.: A historical framework for social epidemiology. [w:] Berkman LF, Kawachi I. (ed).: Social epidemiology. Oxford University Press New York 2000: 3-12.
2.
WHO. Environmental health inequalities in Europe. Assessment report. World Health Organization, Kopenhaga 2012.
3.
Barker D.J.P.: Fetal and infant origins of adults disease. Br Med J 1990; 301: 1111.
4.
Barros F.C., Victoria C.G., Scherpbier R. i wsp.: Socioeconomic inequities in the health and nutrition of children in low/middle income countries. Rev Saúde Pública 2010; 44:1-16.
5.
Kołłajtis-Dołowy A., Matysiuk E., Boniecka I.: Zwyczaje żywieniowe wybranej grupy dzieci 11–12-letnich z Białegostoku. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość 2007; 6: 335- 342.
6.
Datar A., Sturm R., Magnabosco J.L.: Childhood overweight and academic performance: national study of kindergartners= and firstgraders. Obes Res. 2004; 12:58–68.
7.
De Irala-Estevez J., Groth M., Johansson L. et al.: A systematic review of socioeconomic differences in food habits in Europe: consumption of fruit and vegetables. Eur J Clin Nutr 2000; 54: 706-714.
8.
Koval J., Mroskova S., Magurowa D.: Odżywianie się dzieci Romskich i jego wpływ na niektóre wskaźniki zdrowia. Med Środow 2012; 15:69-74.
9.
Zasady zdrowego żywienia dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Instytut Żywności i Żywienia, 2009. Dostęp: www.izz.waw.pl/pl/zasady-prawidowegozywienia# zasady%20dzieci (cytowany 18.08.2013).
10.
Riches G.: Hunger, food security and welfare policies: issues and debates in First World societies. P Nutr Soc 1997; 56: 63-74.
11.
Dibsdall L.A., Lambert N., Bobbin R.F. et al.: Low-income consumers” attitudes and behaviour towards access, availability and motivation to eat fruit and vegetables. Public Health Nutrition 2003; 6:159-68.
12.
Mazur J. (red.): Status materialny rodziny i otoczenia a samopoczucie i styl życia młodzieży 15-letniej. Wyniki badań HBSC 2006 w ujęciu środowiskowym. Warszawa, 2007.
13.
Jarosz M. (red.): Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia. Instytut Żywności i Żywienia Warszawa, 2008.
14.
Sztompka B.: Socjologia. Analiza społeczeństwa. Wydawnictwo Znak Warszawa, 2007: 389-410.
15.
Boniecka J., Michota-Kotulska E., Czerwonogrodzka A. i wsp.: Zachowania żywieniowe wybranej grupy dzieci w wiekuszkolnym w aspekcie zagrożenia otyłością. Przegl Lek 2009; 66: 49-51.
16.
Przeciętne miesięczne spożycie wybranych artykułów żywnościowych na 1 osobę. Bank Danych Lokalnych GUS wWarszawie. 2012. Dostęp: www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_podgrup. dims?p_id=724642&p_token=0.46131679168540085 (cytowany 22.08.2013).
17.
Wojtaś M., Kołłajtis-Dołowy A.: Zachowania żywieniowe wybranej grupy uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych w Warszawie. Probl Hig Epidemiol 2011; 92: 947- 950.
18.
Kasznia-Kocot J., Zdun J., Słowiński J. i wsp.: Zwyczaje żywieniowe i stosowanie diet odchudzających wśród młodzieży gimnazjalnej. (w:) Buczak A., Łukasik I.M., Witek A. (red.).Edukacja wobec zagrożeń zdrowia: zdrowa szkoła – zdrowy uczeń, między teorią a praktyką. Wydawnictwo Neuro Centrum Lublin, 2010: 9-33.
19.
Gajda R., Jeżewska-Zychowicz M.: Zachowania żywieniowe młodzieży mieszkającej w województwie świętokrzyskim – wybrane aspekty. Probl Hig Epidemiol 2010; 91: 611-617.
20.
Kołłajtis-Dołowy A., Pietruszka B., Waszczeniuk-Uliczka M.: Wybrane zachowania żywieniowe młodzieży gimnazjalnej. Żyw Człow 2003; 30: 143-144.
21.
Zachowania i nawyki żywieniowe Polaków. Komunikat z badań. CBOS Warszawa, 2010. Dostępny na: http://www. cbos.pl/SPISKOM.POL/2010/K_150_10.PDF (stan na 26 VII 2013 r.).
22.
Otto-Buczkowska E. (red.): Zaburzenia przyjmowania pożywienia w populacji rozwojowej. Pediatria – co nowego? Wydawnictwo Cornetis Wrocław, 2007: 484-492.
23.
Brooks-Gunn J., Duncan G.J.: The effects of poverty on children. Future Child. 1997, 7: 55-71.
24.
Burchi F.: On the contribution of mother’s education to children’s nutritional capabilities in Mozambique. Paper presented at the 5th annual conference of the HDCA,10-13 September 2008, New Dehli, India. Dostępny na: https://hdca. org/publications/on-the-contribution-of-mothers-education-.to-childrens-nutritional-capabilities-in-mozambique (stan na 6 XI 2013).
25.
Thomas D., Strauss J., Henriques M.: How does mother’s education affect child height?, J Hum Resou 1991; 26: 183– 211.
26.
Garrett J.L., Ruel M.T.: Are determinants of rural and urban food security and nutritional status different? Some Insights from Mozambique, World Dev1999; 27: 1955–1975.
27.
Bradley R.H., Corwyn R.F.: Socioeconomic status and child development. Annu. Rev. Psychol. 2002; 53: 371-99.
28.
Torsheim T., Currie C., Boyce W. i wsp.: Country material distribution and adolescents” perceived health: multilevel study of adolescents in 27 countries. J Epidemiol Commun H 2006; 60: 156-161.
30.
McDonald C.M., Baylin A., Arsenault J.E. i wsp.: Overweight is more prevalent than stunting and is associated with so-cioeconomic status, maternal obesity, and a snacking dietary pattern in school children from Bogota, Colombia. J. Nutr. 2009; 139: 370-376.
31.
Groeneveld I.F., Solomons N.W., Doak C.M.: Nutritional status of urban schoolchildren of high and low socioeconomic status in Quetzaltenango, Guatemala. Rev Panam Salud Publica. 2007; 22: 169-77.
32.
Eckhardt C.L., Suchindran C., Gordon-Larsen P. i wsp.: The association between diet and height in the postinfancy period changes with age and socioeconomic status in Filipino youths. J. Nutr. 2005; 135: 2192-2198.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
