PRACA ORYGINALNA
Usuwanie płyt azbestowo-cementowych a narażenie zawodowe i środowiskowe na azbest
1
Zakład Szkodliwości Biologicznych i Immunoalergologii, Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego, dyrektor Instytutu: dr hab. n. med. R. Złotkowska
2
Zakład Zdrowia Środowiskowego i Epidemiologii, Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego
Autor do korespondencji
Med Srod. 2017;20(3):21-35
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wstęp:
Remonty obiektów z usuwaniem płyt azbestowo- cementowych stwarzają zagrożenie pyłem azbestowym dla zdrowia pracowników budowlanych i osób znajdujących się w pobliżu. Celem pracy było oszacowanie narażenia zawodowego pracowników, usuwających materiały a-c oraz narażenia środowiskowego w pobliżu prowadzonych prac.
Materiał i metody:
Wyniki stężeń respirabilnych włókien i pyłu całkowitego azbestu z ponad 180 pomiarów osobistych na stanowiskach pracy przy demontażu płyt a-c z obiektów mieszkalnych (bloki) i przemysłowych (chłodnie wody), przeprowadzonych zgodnie z obowiązującymi normami, opracowano statystycznie i przyrównano do obowiązujących obecnie normatywów higienicznych. Opracowano także ponad 80 wyników pomiarów stacjonarnych obok remontowanych obiektów, przeprowadzonych równocześnie z pomiarami osobistymi. Wykorzystano wyniki z lat 2000-2007 oraz informacje dotyczące okoliczności pomiarów.
Wyniki:
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego podczas usuwania płyt a-c z bloków mieszkalnych mieściło się w granicach 1000–8000 wł./m3, a w zakresie 1000–7000 wł./m3, gdy azbest usuwano z chłodni wody. Dla pracowników zdejmujących płyty a-c ze ścian budynków mieszkalnych stężenie respirabilnych włókien azbestu chryzotylowego wynosiło 0,31 wł./cm3, a stężenie pyłu całkowitego – 2,7 mg/m3. Pracownicy, odnoszący odpady a-c do kontenerów, narażeni byli na stężenia 0,27 wł./cm3 respirabilnych włókien i 5,7 mg/m3 pyłu całkowitego. Średnia krotność NDS wynosiła 1,2 dla respirabilnych włókien oraz 7,8 dla pyłu całkowitego. Stężenie włókien chryzotylu, amozytu i krokidolitu podczas usuwania płyt a-c z chłodni wynosiło 0,05 wł./cm3, a podczas odnoszenia ich do kontenerów 0,10 wł./cm3. Stężenia pyłu całkowitego mieściły się w zakresie 7,3–12,4 mg/m3. Średnia krotność NDS wynosiła 0,6 dla respirabilnych włókien oraz 19,7 dla pyłu całkowitego.
Wnioski:
Pracownicy, usuwający płyty a-c z bloków mieszkalnych, pracowali w narażeniu na pyły zawierające włókna azbestu chryzotylowego 1,2 razy przekraczającym NDS. Usuwanie płyt z chłodni wody powodowało narażenie na włókna chryzotylu, krokidolitu oraz amozytu, które w 2,6% przypadków przekraczało NDS. Poziom stężeń włókien azbestu w powietrzu atmosferycznym podczas remontów bloków mieszkalnych był wyższy niż przy remontach chłodni.
Remonty obiektów z usuwaniem płyt azbestowo- cementowych stwarzają zagrożenie pyłem azbestowym dla zdrowia pracowników budowlanych i osób znajdujących się w pobliżu. Celem pracy było oszacowanie narażenia zawodowego pracowników, usuwających materiały a-c oraz narażenia środowiskowego w pobliżu prowadzonych prac.
Materiał i metody:
Wyniki stężeń respirabilnych włókien i pyłu całkowitego azbestu z ponad 180 pomiarów osobistych na stanowiskach pracy przy demontażu płyt a-c z obiektów mieszkalnych (bloki) i przemysłowych (chłodnie wody), przeprowadzonych zgodnie z obowiązującymi normami, opracowano statystycznie i przyrównano do obowiązujących obecnie normatywów higienicznych. Opracowano także ponad 80 wyników pomiarów stacjonarnych obok remontowanych obiektów, przeprowadzonych równocześnie z pomiarami osobistymi. Wykorzystano wyniki z lat 2000-2007 oraz informacje dotyczące okoliczności pomiarów.
Wyniki:
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego podczas usuwania płyt a-c z bloków mieszkalnych mieściło się w granicach 1000–8000 wł./m3, a w zakresie 1000–7000 wł./m3, gdy azbest usuwano z chłodni wody. Dla pracowników zdejmujących płyty a-c ze ścian budynków mieszkalnych stężenie respirabilnych włókien azbestu chryzotylowego wynosiło 0,31 wł./cm3, a stężenie pyłu całkowitego – 2,7 mg/m3. Pracownicy, odnoszący odpady a-c do kontenerów, narażeni byli na stężenia 0,27 wł./cm3 respirabilnych włókien i 5,7 mg/m3 pyłu całkowitego. Średnia krotność NDS wynosiła 1,2 dla respirabilnych włókien oraz 7,8 dla pyłu całkowitego. Stężenie włókien chryzotylu, amozytu i krokidolitu podczas usuwania płyt a-c z chłodni wynosiło 0,05 wł./cm3, a podczas odnoszenia ich do kontenerów 0,10 wł./cm3. Stężenia pyłu całkowitego mieściły się w zakresie 7,3–12,4 mg/m3. Średnia krotność NDS wynosiła 0,6 dla respirabilnych włókien oraz 19,7 dla pyłu całkowitego.
Wnioski:
Pracownicy, usuwający płyty a-c z bloków mieszkalnych, pracowali w narażeniu na pyły zawierające włókna azbestu chryzotylowego 1,2 razy przekraczającym NDS. Usuwanie płyt z chłodni wody powodowało narażenie na włókna chryzotylu, krokidolitu oraz amozytu, które w 2,6% przypadków przekraczało NDS. Poziom stężeń włókien azbestu w powietrzu atmosferycznym podczas remontów bloków mieszkalnych był wyższy niż przy remontach chłodni.
Introduction:
Workers’ exposure to asbestos and ambient air pollution were investigated during the removal of asbestos-cement sheets from blocks of flats and cooling towers. The results of personal measurements for respirable fibers and the total dust exposure were compared to the current MAC values to assess the exposure to asbestos in this group of construction workers. The assessment of asbestos fiber contamination in ambient air was based on stationary air measurements performed near workplaces.
Material and Methods:
The analysis was based on over 180 personal sampling results of total dust and respirable fibres collected among workers who removed a-c sheets from blocks of flats or from cooling towers between January 2000 and November 2007. Additionally, 86 ambient air samples were taken. The counts of respirable fibers were analyzed by the PCM method. Additional information about workplaces and the circumstances of measurement was also taken into consideration.
Results:
For workers removing a-c sheets from blocks of flats, the concentration of chrysotile respirable fibers was 0.24 f/cm3, and the concentration of total dust was 3.7 mg/m3. Workers removing a-c sheets from cooling towers were exposed to concentrations of respirable chrysotile, crocidolite, and amosite fibres of 0.06 f/cm3; the concentration of total dust for this group of workers was 9.8 mg/m3. The time-weighted average for 8-hour shift was 0.6 times the MAC value for respirable fibers and 19.7 times the MAC value for total dust. The environment around blocks of flats was more heavily contaminated with asbestos than that around cooling towers.
Conclusions:
During the removal of a-c sheets, workers were exposed to excessive concentrations of dust containing asbestos. Over 90% of the results exceed the current MAC values. Removal of a-c sheets polluted ambient air to the level of 1000 f/m3.
Workers’ exposure to asbestos and ambient air pollution were investigated during the removal of asbestos-cement sheets from blocks of flats and cooling towers. The results of personal measurements for respirable fibers and the total dust exposure were compared to the current MAC values to assess the exposure to asbestos in this group of construction workers. The assessment of asbestos fiber contamination in ambient air was based on stationary air measurements performed near workplaces.
Material and Methods:
The analysis was based on over 180 personal sampling results of total dust and respirable fibres collected among workers who removed a-c sheets from blocks of flats or from cooling towers between January 2000 and November 2007. Additionally, 86 ambient air samples were taken. The counts of respirable fibers were analyzed by the PCM method. Additional information about workplaces and the circumstances of measurement was also taken into consideration.
Results:
For workers removing a-c sheets from blocks of flats, the concentration of chrysotile respirable fibers was 0.24 f/cm3, and the concentration of total dust was 3.7 mg/m3. Workers removing a-c sheets from cooling towers were exposed to concentrations of respirable chrysotile, crocidolite, and amosite fibres of 0.06 f/cm3; the concentration of total dust for this group of workers was 9.8 mg/m3. The time-weighted average for 8-hour shift was 0.6 times the MAC value for respirable fibers and 19.7 times the MAC value for total dust. The environment around blocks of flats was more heavily contaminated with asbestos than that around cooling towers.
Conclusions:
During the removal of a-c sheets, workers were exposed to excessive concentrations of dust containing asbestos. Over 90% of the results exceed the current MAC values. Removal of a-c sheets polluted ambient air to the level of 1000 f/m3.
REFERENCJE (54)
2.
Marek K.: Azbest jako szkodliwość środowiskowa. Med Środ – Environ Med. 2004; 7: 1-8.
3.
Marek K.: Ryzyko nowotworowe związane z narażeniem na azbest. Med Pr 2002; 53(6): 447-449.
4.
Marek K.: Choroby zawodowe układu oddechowego. W: Antczak A. (red.). Pulmonologia cz. II. W: Antczak A., Myśliwiec.M., Pruszczyk P.: Wielka Interna. Medical Tribune Polska 2011; 428-432
5.
Wykaz substancji niebezpiecznych, zał. do rozporządzenia MZ z dn. 02 września 2005 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem – Dz.U. Nr 201, poz. 1674.
6.
World Health Organization (WHO): Asbestos: elimination of asbestos-related diseases. WHO 2014; Fact sheet No 343 (dostęp on-line 20.05.2017).
7.
Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR): Toxicological profile for asbestos. ATSDR, Atlanta USA 2001: 422 (dostęp on-line 2.12.2016).
8.
Szeszenia-Dąbrowska N., Sobala W.: Zanieczyszczenie środowiska azbestem. Skutki zdrowotne. Raport z badań. IMP,. Łódź 2010: 160.
9.
International Agency for Research on Cancer (IARC): Asbestos. IARC Monographs, 1987; Suppl. 6: 77-80.
10.
Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest. Dz.U. Nr 101, poz. 628 z późn. Zm.
11.
Dyczek J. (red.): „Szkoła Azbest – bezpieczne postępowanie”. Bezpieczne postępowanie z azbestem i materiałami zawierającymi azbest. AGH, Kraków 2007: 127.
14.
Rada Ministrów RP: Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski. Warszawa 2002: 91.
15.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dn. 10 października 2005 w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy Dz.U. Nr 212, poz. 1769.
16.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Dz.U. Nr 0, poz. 817.
17.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 1998 roku w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów. Dz.U. Nr 45, poz. 280.
18.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 1998 r. w sprawie sposobów bezpiecznego użytkowania oraz warunków usuwania wyrobów zawierających azbest Dz.U. Nr 138, poz. 895.
19.
Stroszejn-Mrowca G., Szczepaniak M., Więcek E.: Ekspozycja zawodowa na pyły zawierające azbest w zakładach produkujących i stosujących azbest w latach 1986-1989. Med Pr 1991; 42: 343-397.
20.
Maule M.M. i wsp.: Modeling mesothelioma risk associated with environmental asbestos exposure. Environ Health Perspect 2007; 115(7): 1066-1071.
21.
Mensi C. i wsp.: Impact of an asbestos cement factory on mesothelioma incidence: Global assessment of effects of occupational, familial, and environmental exposure. Environ Inter 2015; 74: 191-199.
22.
Szeszenia-Dąbrowska N. i wsp.: Asbestos related diseases among workers of asbestos processing plants in relation to type production and asbestos use. Med Pr 2015; 66(1): 1-9.
23.
Świątkowska B. i wsp.: Predictors of lung cancer among former asbestos-exposed workers. Lung Cancer 2015; 89: 243- 248.
24.
Woźniak H. i wsp.: Higieniczna ocena warunków pracy w zakładach ceramiki szlachetnej. Stud Mater Monogr IMP Łódź 1985; 4: 7-129.
25.
Paustenbach DJ. i wsp.: Occupational exposure to airborne asbestos from coating, mastics, and adhesives. J Expo Anal Environ Epidemiol 2004; 14: 234-244.
26.
Szeszenia-Dąbrowska N., Świątkowska B.: Azbest w Polsce. Zanieczyszczenie środowiska, skutki zdrowotne, zasady bezpiecznego postępowania z azbestem. IMP, Łódź 2016: 54- 59.
27.
Bujak-Pietrek S., Szadkowska-Stańczyk I.: Narażenie na działanie respirabilnych włókien azbestu podczas różnych etapów prac związanych z usuwaniem materiałów azbestowych. Med Prac 2012; 63(2): 191-198.
28.
PN-91/Z-04030/05: Ochrona czystości powietrza. Badanie zawartości pyłu. Oznaczanie pyłu całkowitego na stanowiskach pracy metodą filtracyjno-wagową
29.
PN-89/Z-04008/07: Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Zasady pobierania próbek w środowisku pracy i interpretacji wyników.
30.
PN-88/Z-04202/02: Ochrona czystości powietrza. Badanie zawartości azbestu. Oznaczanie stężenia liczbowego respirabilnych włókien azbestu na stanowiskach pracy metodą mikroskopii optycznej.
31.
Sąkol G.: Zastosowanie metod fizycznych w celu określenia rodzaju sztucznych włókien mineralnych długotrwale użytkowanych jako izolacja termiczna. Med Śr -Environ Med. 2016; 19(3): 47-57.
32.
Sąkol G., Brewczyński P.Z., Bienek M.: Określenie rodzaju azbestu w izolacji termicznej metodą proszkową (DSH) dyfrakcji rentgenowskiej. Med Śr – Environ Med. 2012; 15(3): 72-77.
33.
Brzozowski A., Obmiński A.: Gdzie występuje potrzeba zabezpieczania lub usuwania azbestu w Polsce? (1). Bezpieczeństwo Pracy 2004; 4: 11-15.
34.
Ledwoń A., Gołczyk M.: Chłodnie kominowe i wentylatorowe. Arkady, Warszawa 1967: 462.
35.
Kauffer E., Vincent R.: Occupational exposure to mineral fibers: analysis of results stored on COLCHIC database. Ann Occup Hyg 2007; 52(2): 131-142.
36.
Peters S. i wsp.: Development of an exposure measurement database on five lung corconogens (ExpoSYN) for quantitative retrospective occupational exposure assessment. Ann Occup Hyg 2012; 56(1): 70-79;.
37.
van der Bij S. i wsp.: Lung cancer risk at low cumulative asbestos exposure: meta-regression of exposure-response relationship. Cancer Causes Control 2013; 24(1): 1-12.
38.
Olsson A.C. i wsp.: Exposure-response analyses of asbestos and lung cancer subtypes in a pooled analysis of case-control studies. Epidemiology 2017; 28(2): 288-299.
39.
Brown S.K.: Asbestos exposure during renovation and demolition of asbestos-cement clad buildings. An Ind Hyg Assoc J 1987; 48(5): 478-486.
40.
Obmiński A.: Techniczne aspekty bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest. Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa 2005: 1-4.
41.
Kakooei H, Normohammadi M.: Asbestos exposure among construction workers during demolition of old houses in Teheran, Iran. Ind Health 2014; 52: 71-74.
42.
Kohyama N., Kurimori S.: A total sample preparation method for the measurements of airborne asbestos and other fibers by optical and electron microscopy. Ind Health 1994; 34: 185-203.
43.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dn. 13 grudnia 2010 roku w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystywania I oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest. Dz.U. Nr 8, poz. 31.
44.
Lee R.J., van Orden D.R.: Airborne asbestos in buildings. Reg Toxicol Pharmacol 2008; 50: 218-225.
45.
Boelter FW., Xia Y., Dell L.: Comparative risks of cancer from drywall finishing based on stochastic modeling of cumulative exposures to respirable dust and chrysotile asbestos fibers. Risk Analysis 2015; 35(5): 859-871.
46.
Damiran N. i wsp.: Exposure to airborne asbestos in thermal power plants in Mongolia. Int J Occup Med Environ Health 2015; 21(2): 137-141.
47.
Lewis BAG: Source, hazards and recommendation at nuclear power plants. Asbestos in cooling-tower waters. Final report. Argonne National Laboratory, Illinois, USA, 1997: 102.
48.
Moshovsky V.E., Demetska A.V., Vakaryuk L.V.: Assessment of the fibers of chrysotile asbestos in the ambient air. Environment and Health 2014; 3: 38-42.
49.
Krakowiak E. i wsp.: Environmental Exposure to airborne asbestos fibres in a highly urbanized city. Ann Agric Environ Med 2009; 16: 121-128.
50.
Frost G. i wsp.: Occupational exposure to asbestos and morality among asbestos removal workers: a Poisson regression analysis. B J Cancer 2008; 99: 822-829.
51.
Bannai A., Tamakoshi A.: The association between long working hours and health: A systematic review of epidemiological evidence. Scand J Work Environ Health 2014; 40(1): 5-18.
52.
Caruso C.C.: Possible broad impacts of long work hours. Ind Health 2006; 44: 531-536.
53.
Hillerdal G. Mesothelioma: cases associated with non-occupational and low dose exposure. Occupational environmental medicine, 1999, 56: 505–13;.
54.
Madkour M.T., El Bokhary M.S., Awad Allah H.I., Awad A.A. Mahmoud H.F.: Environmental exposure to asbestos and the exposure–response relationship with mesothelioma. Eastern Mediterranean Health Journal 2009; 15(1): 25-38.
Udostępnij
ARTYKUŁ POWIĄZANY
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
