PRACA POGLĄDOWA
Zachowania zdrowotne kobiet w zakresie wczesnego wykrywania raka piersi
Więcej
Ukryj
1
Medical University, Lublin, Poland
2
Centre of Oncology of the Lublin Region St., Lublin, Poland
Med Srod. 2024;27(2):77-79
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Wprowadzenie i cel:
Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet w krajach wysokorozwiniętych, w tym w Polsce, i zajmuje pierwsze miejsce pod względem zachorowalności na nowotwory złośliwe u kobiet.
Nowotwór piersi na wczesnych stadiach rozwoju może być całkowicie bezobjawowy, jednak w zaawansowanej fazie choroby daje liczne objawy zaburzające funkcjonowanie kobiety w każdej sferze życia. W leczeniu raka piersi stosowane są zintegrowane metody z zakresu chirurgii onkologicznej, radioterapii, chemioterapii i hormonoterapii.
Wśród kobiet promuje się zachowania prozdrowotne polegające na eliminacji lub modyfikacji czynników ryzyka, a także działania umożliwiające wczesną identyfikację niepokojących objawów związanych z nowotworem, takie jak samobadanie piersi lub udział w programie profilaktycznym raka piersi. Wcześnie rozpoznany nowotwór piersi charakteryzuje się wysoką wyleczalnością.
Celem niniejszej pracy jest przegląd literatury dotyczącej wpływu pożądanych zachowań i działań z zakresu profilaktyki raka piersi.
Opis stanu wiedzy:
Kobiety mają coraz większą wiedzę na temat wczesnego rozpoznania oraz czynników ryzyka raka piersi. Nowe leki i opcje terapii pozytywnie wpływają na rokowania, jednak najważniejsze pozostaje wykrycie raka na wczesnym etapie zaawansowania choroby. Pomóc w tym może zachowanie tzw. czujności onkologicznej, wyrażającej się znajomością potencjalnych objawów raka piersi, oraz korzystanie z badań profilaktycznych i przesiewowych (skrining).
Podsumowanie:
Profilaktyka raka piersi powinna obejmować edukację kobiet w każdym wieku na temat potrzeby regularnego samobadania piersi, korzystania z badań lekarskich, a przede wszystkim korzyści z udziału w programach profilaktycznych. Wiedza o metodach wczesnego wykrywania raka, czynnikach ryzyka i metodach zapobiegania tej chorobie jest kwestią kluczową w walce z nowotworami piersi u kobiet.
Introduction and objective:
Breast cancer is the most common malignant tumour among women in highly developed countries, including Poland, and ranks first in terms of the incidence of malignant tumours in women. In the early stages of development, breast cancer may be completely asymptomatic, but in the advanced stage of the disease it causes numerous symptoms that impair functioning in every sphere of life. Integrated methods of oncological surgery, radiotherapy, chemotherapy and hormone therapy are used to treat breast cancer. Pro-health behaviours involving the elimination or modification of risk factors are promoted among women, as well as activities enabling early identification of disturbing symptoms related to cancer, such as breast self-examination or participation in a breast cancer prevention programme. Breast cancer diagnosed early has a high cure rate. The aim of this study is to review the literature on the impact of desired behaviours and activities in the field of breast cancer prevention.
Brief description of the state of knowledge:
Women's knowledge about early diagnosis and risk factors of breast cancer is expanding. New drugs and therapy options have a positive impact on improving the prognosis, but the most important thing is to detect cancer at an early stage. Maintaining the so-called oncological vigilance expressed in knowledge of potential symptoms of breast cancer and the use of preventive and screening tests.
Summary:
Breast cancer prevention should include educating women of all ages about the need for regular breast self-examination, medical examinations and, above all, participation in preventive programmes. Knowledge about early cancer detection methods, risk factors and prevention methods is vital in the fight against breast cancer in women.
REFERENCJE (23)
1.
Sung H, Ferlay J, Siegel RL, Laversanne M, Soerjomataram I, Jemal A, Bray F. Global Cancer Statistics 2020: GLOBOCAN Estimates of Incidence and Mortality Worldwide for 36 Cancers in 185 Countries. CA Cancer J Clin. 2021;71:209–49.
2.
Krajowy Rejestr Nowotworów: https:// onkologia.orc.pl/pl/raporty.
3.
Wronkowski Z, Zwierko M. Cel operacyjny nr 15 „Usprawnienie wczesnej diagnostyki i zwiększenie efektywności leczenia nowotworów złośliwych szyjki macicy i sutka”. In: Goryński P, Wojtyniak B, Kuszewski K, editors. Monitoring oczekiwanych efektów realizacji Narodowego Programu Zdrowia 1996–2005. Suplement. Warszawa: Ministerstwo Zdrowia, Państwowy Zakład Higieny; 2005. p. 232–269.
4.
Jassem J, Krzakowski M, Bobek-Billewicz B, et al. Breast cancer. Oncol Clin Pract. 2020;16. doi:10.5603/OCP.2020.0038.
5.
Casaubon JT, Kashyap S, Regan JP. BRCA1 and BRCA2 Mutations. 2023 Jul 23. In: StatPearls [Inter-net]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan. PMID: 29262038.
6.
Stevanato KP, Pedroso RB, Dell Agnolo CM, Santos LD, Pelloso FC, Carvalho MDB, Pelloso SM. Use and Applicability of the Gail Model to Calculate Breast Cancer Risk: A Scoping Review. Asian Pac J Cancer Prev. 2022 Apr 1;23(4):1117–1123. doi:10.31557/APJCP.2022.23.4.1117. PMID: 35485666; PMCID: PMC9375619.
7.
Olszewski WT. Badania przesiewowe w kierunku nowotworów. In: Onkologia Kliniczna. Krzakowski M, editor. Warszawa: Borgis; 2006. p. 53–60.
8.
Siotos C, McColl M, Psoter K, Gilmore RC, Sebai ME, Broderick KP, Jacobs LK, Irwin S, Rosson GD, Habibi M. Tumor Site and Breast Cancer Prognosis. Clin Breast Cancer. 2018 Oct;18(5):e1045–e1052. doi:10.1016/j.clbc.2018.05.007. Epub 2018 May 29. PMID: 29941391.
9.
Liu N, Li S, Jia J, Qiao Y, Li Y. Advanced breast cancer with cachexia: A case report. Medicine (Baltimore). 2021 Jan 29;100(4):e24397. doi:10.1097/MD.0000000000024397. PMID: 33530236; PMCID: PMC7850648.
11.
Zwierko M, Szamotulska K. Leksykon pojęć i definicji – epidemiologia nowotworów, część II. Nowotwory Journal of Oncology. 2006;56(1);89–97.
12.
Szewczyk K. Epidemiologia i profilaktyka raka piersi. In: Kornafel J, editor. Rak piersi. Warszawa: CMKP; 2011.
13.
Wronkowski Z. Wczesne wykrywanie nowotworów. Polski Komitet Zwalczania Raka. Warszawa; 2000.
14.
Chmielarczyk W, Wronkowski Z, Zwierko M. Samobadanie piersi. Służba Zdrowia, 2000 – wydanie internetowe. http: //www.sluzbazdrowia.com.pl (access: 26.03.2009; 20.00).
15.
Baum M, Saundes C, Meredith S. Rak piersi. Poradnik dla kobiet i lekarzy. Warszawa: Springer PWN; 1995.
16.
Barton MB, Harris R, Fletcher SW. The rational clinical examination. Does this patient have breast cancer? The screening clinical breast examination: Should it be done? How? JAMA. 1999;282:1270–80.
17.
Saslow D, Hannan J, Osuch J, et al. Kliniczne badanie piersi: wskazówki praktyczne ułatwiające wykonanie badania i jego opis. Onkologia po dyplomie (CA Cancer J Clin Wydanie Polskie). 2005;2(1): 25–40.
18.
Barton MB, Harris R, Fletcher SW. The rational clinical examination. Does this patient have breast cancer? The screening clinical breast examination: Should it be done? How? JAMA. 1999;282:1270–8.
19.
Donegan WL, Spratt JS. Cancer of the brest. Philadelphia: Saunders; 2002.
20.
Jassem J. Masowe badania przesiewowe. In: Rak sutka. Springer PWN; 1998. p. 127–138.
21.
Olszewski WT. Badania przesiewowe w kierunku nowotworów. In: Onkologia Kliniczna. Krzakowski M, editor. Warszawa: Borgis; 2006. p. 53–6.
22.
Zatoński W, editor. Europejski Kodeks Walki z Rakiem. Medycyna Praktyczna: COI. 3rd ed. Warszawa; 2007.
23.
Hoffman B, Koper K. Profilaktyka chorób nowotworowych. In: Pielęgniarstwo onkologiczne. Podręcznik dla studiów medycznych. Koper A, editor. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL; 2012. p. 64–69.