PL EN
LIST DO REDAKCJI
Zagrożenia zdrowotne związane ze środowiskowym narażeniem na wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA)
 
Więcej
Ukryj
1
Zakład Zdrowia Środowiskowego Wydział Zdrowia Publicznego Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Kierownik Zakładu: dr hab. n. przyr. E. Marchwińska-Wyrwał
 
 
Autor do korespondencji
Monika Rusin   

Zakład Zdrowia Środowiskowego Wydział Zdrowia Publicznego Śląski Uniwersytet Medyczny ul. Piekarska 18, 41-902 Bytom tel. 32 397-65-29
 
 
Med Srod. 2014;17(3):7-13
 
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) są grupą związków należących do trwałych zanieczyszczeń organicznych, a część z nich wykazuje udowodnione działanie mutagenne i kancerogenne. Opisywany jest również ich wpływ na występowanie negatywnych skutków zdrowotnych takich jak urodzenia przedwczesne i niska urodzeniowa masa ciała noworodków. WWA dostają się do organizmu człowieka trzema drogami: pokarmową, oddechową i przezskórną, przy czym drogę przezskórną uważa się za najmniej istotną przy narażeniu środowiskowym. Ważne źródło emisji WWA do środowiska stanowi transport oraz sektor komunalny i przemysłowy. We wszystkich województwach Polski od 2005 roku monitorowany jest w powietrzu poziom benzo(a)pirenu (BaP), będącego wyznacznikiem stężenia wszystkich związków z grupy WWA. Pomimo obserwowanego od lat 90. stałego obniżania się stężenia BaP w powietrzu, na przeważającym obszarze kraju w dalszym ciągu notowane są przekroczenia jego poziomu dopuszczalnego (1 ng/m3). W 2010 roku sytuacja ta dotyczyła wszystkich aglomeracji miejskich w Polsce, przy czym najwyższe, kilkunastokrotne przekroczenie dopuszczalnej normy, obserwowane było w województwie śląskim, na terenie aglomeracji rybnicko- jastrzębskiej. Spośród szesnastu województw w Polsce, w których w 2012 roku prowadzony był monitoring stężenia benzo(a)pirenu w powietrzu, brak przekroczeń dopuszczalnego poziomu tego związku odnotowany został jedynie w województwie lubelskim i podlaskim. Z powyższych danych wynika, że zanieczyszczenie środowiska związkami WWA w Polsce stanowić może poważne ryzyko zdrowotne. Wydaje się zatem konieczne podjęcie wszelkich działań zmierzających do ograniczenia narażenia populacji na te związki.

Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) are compounds which belong to persistent organic pollutants group; some of which produce mutagenic and cancerogenic effects. These xenobiotics showed proven, negative effects on health preterm births and low infant birth weight. PAHs penetrate into the human body by three exposure pathways: inhalation, ingestion and skin contact, of which the skin contact pathway is the least important in the case of environmental exposure. Transport, and industrial and municipal sections are also an important source of these compounds. The level of benzo( a)pyrene (BaP) has been monitored in all the Polish provinces since 2005 in the air. BaP is a determinant of the level of all PAHs’ compounds. Despite of the permanent lowering of the level of BaP in the air since the90s, the limit level (1 ng/m3) has been exceeded in most provinces of the country. In 2010 this situation concerned all Polish agglomerations and the biggest excess has beenobserved in the province of Silesia in the area of rybnicko- jastrzębska agglomeration. Of sixteen Polish provinces only Lublin and Podlasie provinces did not exceed the limit level, of BaP in the air in 2012. These data shows that a serious health risk may occur due to environmental pollution caused by PAHs compounds. It is necessary to take preventative action to limit a human exposure to these compounds.
 
REFERENCJE (44)
1.
Kubiak M.S.: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) – ich występowanie w środowisku i w żywności. Probl Hig Epidemiol 2013; 94(1): 31-36.
 
2.
Trojanowska M., Świetlik R.: Ocena ryzyka nowotworowego związanego z narażeniem inhalacyjnym na benzo(a)piren w wybranych miastach Polski. Med Śr 2013; 16(2): 14-22.
 
3.
Sapota A.: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne – dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2002; 2(32): 179-208.
 
4.
Smolik E. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego. http://www.ietu.katowice.pl/wp... leniowe/Szkol2/10-smolik.pdf.
 
5.
Bochenek D., Bancarzewska M., Górska A. i wsp.: Ochrona Środowiska 2013. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 2013.
 
6.
Choi H., Jędrychowski W., Spengler J. i wsp.: International studies and prenatal exposure to polycyclic aromatic hydrocarbons and fetal growth. Environ Health Perspect 2006; 114(11): 1744-1750.
 
7.
Kubiak M.S.: Analiza poziomu zanieczyszczeń WWA w wybranych wyrobach mięsnych poddanych przemysłowym warunkom wędzenia. Bromat Chem Toksykol 2012; 45(4): 1264-1270.
 
8.
Ciecierska M., Teodorska M., Dasiewicz K. i wsp.: Zawartość wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych oraz ich zależności w produktach mięsnych wędzonych. Bromat Chem Toksykol 2010; 43(1): 93-100.
 
9.
Chuang J.C., Mack G.A., Kuhlman M.R. i wsp.: Polycylic aromatic hydrocarbons and their derivatives in indor and outdoor air in an 8-home study. Atmospheric Environment, Part B, Urban Atmosphere 1991; 25: 369-380.
 
10.
Perera F., Tang D., Whyatt R. i wsp.: DNA damage form polycyclic aromatic hydrocarbons measured by benzoapyrene- DNA adducts in mothers and newborns from northern Manhattan, the World Trade Center area, Poland, and China. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2005; 14(3): 709-714.
 
11.
Bochenek D., Falandysz M., Jabłonowski G. i wsp.: Ochrona środowiska 2011. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 2011.
 
12.
Moździerz A., Juszko-Piekut M., Stojko J.: Analiza poziomów stężeń B(a)P w powietrzu atmosferycznym miast Górnego Śląska w latach 1983-2005. Med Śr 2011; 14(2): 15-23.
 
13.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. 2008 nr 47, poz. 281).
 
14.
Iwanek J., Kobus D., Mitosek G. i wsp.: Jakość powietrza w Polsce w roku 2010 w świetle wyników pomiarów prowadzonych w ramach PMŚ. Państwowy Monitoring Środowiska, Inspekcja Ochrony Środowiska. Warszawa, 2011.
 
15.
Iwanek J., Kobus D., Kostrzewa J. i wsp.: Zanieczyszczenie powietrza wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi w Polsce w 2012 r. Inspekcja Ochrony Środowiska. Warszawa, 2013.
 
16.
Menzie C.A., Potocki B.B., Santodonato J.: Exposure to carcinogenic PAHs in the environment. Environmental Science and Technology 1992; 26: 1278-1284.
 
17.
Trapido M.: Polycyclic aromatic hydrocarbons in Estonian soil: contamination and profiles. Environmental Pollution 1999; 105: 67-74.
 
18.
Mielke H.W., Wang G., Gonzales C.R. i wsp.: PAH and metal mixtures in New Orleans soils and sediments. Science of the Total Environment 2001; 281: 217-227.
 
19.
Harrison R.M., Smith D.J.T., Piou C.A. i wsp.: Comparative receptor modelling study of airborne particulate pollutants in Birmingham (United Kingdom), Coimbra (Portugal) and Lahore (Pakistan). Atmospheric Environment 1997; 31: 3309-3321
 
20.
Siebielec G., Smreczak B., Klimkowicz-Pawlas A. i wsp.: Monitoring chemizmu gleb ornych w Polsce w latach 2010- 2012. Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa. Puławy, 2012.
 
21.
Jakszyn P., Agudo A., Ibanez R. i wsp.: Food content of potential carcinogenesis. Barcelona, Catalan Institute of Oncology, 2004.
 
22.
Choi H., Harrison R., Komulainen H. i wsp.: Polycyclic aromatic hydrocarbons. Guidelines for Indoor Air Quality: Selected Pollutants. Geneva: World Health Organization, 2010.
 
23.
Wieczorek J, Wieczorek Z.: Pobranie wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych z żywnością. Bromat Chem Toksykol 2011; 44(3): 725-731.
 
24.
Choi H., Rauh V., Garfinkel R. i wsp.: Prenatal exposure to airborne polycyclic aromatic hydrocarbons and risk of intrauterine growth restriction. Environ Health Perspect 2008; 116(5): 658-665.
 
25.
Nisbet I.C.T., LaGoy P.K.: Toxic (TEFs) for polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs). Reg Toxicol Pharmacol 1992; 16: 290- 300.
 
26.
International Agency for Research on Cancer, IARC, 2012. Agents Classified by the IARC Monographs, vol. 1-103.
 
27.
Brzeźnicki S., Bonczarowska M., Gromiec J.P.: Najwyższe dopuszczalne stężenia wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA). Obecny stan prawny i propozycje zmian. Med Pr 2009; 60(3): 179-185.
 
28.
Talaska G., Underwood P., Maier A. i wsp.: Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), nitro-PAHs and related environmental compounds: bilogical markers of exposure and effects. Environ Health Perspect 1996; 104(5): 901-906.
 
29.
Kapka I., Zemła B.F., Kozłowska A. i wsp.: Jakość powietrza atmosferycznego a zapadalność na nowotwory płuc w wybranych miejscowościach i powiatach województwa śląskiego. Przegl Epidemiol 2009; 63: 439-444.
 
30.
Sanyal M.K., Li Y.L.: Deleteriuos effects of polynuclear aromatic hydrocarbons on blood vascular system of the rat fetus. Birth Defects Res B Dev Reprod Toxicol 2007; 80: 367-373.
 
31.
Wormley D.D., Chirwa S., Nayyar T. i wsp.: Inhaled benzo[a]pyrene impairs long-term potentiation in the F1 generation rat dentate gyrus. Cell Mol Biol 2004; 50: 715- 721.
 
32.
Li Z., Sjodin A., Romanoff L.C. i wsp.: Evaluation of exposure reduction to indoor air pollution in stove intervention projects in Peru by urinary biomonitoring of polycyclic aromatic hydrocarbon metabolites. Environ Int 2011; 37: 1157- 1163.
 
33.
Sram R.J., Binkova B., Dejmek J. i wsp.: Ambient air pollution and pregnancy outcomes: a review of the literature. Environ Health Perspect 2005; 113: 375-382.
 
34.
Manchester D.K., Bowman E.D., Parker N.B. i wsp.: Determinants of polycyclic aromatic hydrocarbons-DNA adducts in human placenta. Cancer Res 1992; 52: 1499-1503.
 
35.
Wu J., Hou H., Ritz B. i wsp.: Exposure to polycyclic aromatic hydrocarbons and missed abortion in early pregnancy ina Chinese population. Sci Total Environ 2010; 408: 2312- 2318.
 
36.
Donaldson K., Stone V., Borm P.J. i wsp.: Oxidative stress and calcium signaling in the adverse effects of environmental particles (PM10). Free Radic Biol Med 2003; 34: 1369-1382.
 
37.
Perera F., Whyatt R., Jędrychowski W. i wsp.: A study of the effects of environmental polycyclic aromatic hydrocarbons on birth outcomes in Poland. Am J Epidemiol 1998; 147: 309-314.
 
38.
Perera F.P., Rauh V., Tsai W.Y. i wsp.: Effects of transplacental exposure to environmental pollutants on birth outcomes in multiethnic population. Environ Health Perspect 2003; 111: 201-205.
 
39.
Perera F.P., Rauh V., Whyatt R.M.: Molecular evidence of an interaction between prenatal environmental exposures and birth outcomes in a multiethnic population. Environ Health Perspect 2004; 112: 626-630.
 
40.
Perera F., Tang D., Rauh V. i wsp.: Relationships among polycyclic aromatic hydrocarbon-DNA adducts, proximity to the World Trade Center, and effects on fetal growth. Environ Health Perspect 2005; 113(8): 1062-1067.
 
41.
Perera F.P., Rauh V., Whyatt R.M. i wsp.: A summary of recent findings on birth outcomes and developmental effects of prenatal ETS, PAH and pesticide exposures. Neurotoxicology 2005; 26: 573-578.
 
42.
Vassilev Z.P., Robson M.G., Klotz J.B.: Outdoor exposure to airborne polycyclic organic matter and adverse reproductive outcomes: a pilot study. Am J Ind Med 2001; 40: 255-262.
 
43.
Rusin M.: Rozprawa doktorska na stopień doktora nauk medycznych: Urodzenia martwe i niska urodzeniowa masa ciała noworodków a jakość powietrza w województwie śląskim. Śląski Uniwersytet Medyczny, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej. Sosnowiec, 2014.
 
44.
Czarnomski K.: Trwałe zanieczyszczenia organiczne w środowisku. Niska emisja. Instytut Ochrony Środowiska. Warszawa, 2009.
 
eISSN:2084-6312
ISSN:1505-7054
Journals System - logo
Scroll to top