LIST DO REDAKCJI
Związki endokrynnie czynne – prawdopodobieństwo niepożądanego
działania środowiskowego
1
Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego
Dyrektor: dr n. med. P.Z. Brewczyński
2
Katedra i Zakład Higieny Uniwersytetu Medycznego
we Wrocławiu
Kierownik: prof. dr hab. n. med. K. Pawlas
Autor do korespondencji
Henryka Langauer-Lewowicka
Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego 41-200 Sosnowiec, Kościelna 13, tel. 32 634 12 00
Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego 41-200 Sosnowiec, Kościelna 13, tel. 32 634 12 00
Med Srod. 2015;18(1):7-11
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Artykuł przedstawia aktualny stan wiedzy na temat ryzyka zdrowotnego, związanego z narażeniem na substancje endokrynnnie czynne (EDCs). Należą do nich związki chemiczne, wywierające działanie na układy hormonalne u ludzi i zwierząt. W eksperymencie na modelach narażenie na EDCs pozytywnie koreluje ze wzrostem przypadków malformacji genitalnych, zmian nowotworowych, otyłości, zaburzeniami reprodukcji, dyshormonozą endokrynologiczną, zmianami behawioralnymi. Wyniki badań modelowych, epidemiologicznych oraz obserwacji klinicznych wskazują na istnienie znacznego ryzyka dla zdrowia publicznego w wyniku działania EDCs.
The paper presents some information about current state of knowledge of the risk due to exposure to endocrine disrupting chemicals (EDCs). Endocrine disruptors are defined as chemicals substances with either agonist or antagonist endocrine effects in human and wildlife. Exposure to EDCs in animals models correlate positively with an increased incidence of malformations of genital tract, on neoplasmas, obesity, alternations on male and female reproduction and changes in neuroendocrinology and behavior. Results from animal models, human clinical observations and epidemiological studies converge to implicate EDCs as a significant risk to public health.
REFERENCJE (42)
1.
Karlock R.J.: Research needs for risk assessment of health an environmental effects of endocrine disruptors: A review of the Us-EPA-sponsored workshop. Environ Health Perspect 1996; 104: 715-740.
2.
Solomon G.M., Schelter T.: Environment and health: Endocrine disruption and potential human health implications. CMAJ Nov 2000: 163(11): 1471-1476.
3.
Soto A., Sonnenschein C.: Environmental causes of cancer: endocrine disruptors as carcinogens. Endocrinology 2010: Macmillan Publishers 1-8.
4.
Sharpe R.M., Skakkebaek N.E.: Are estrogens involved in falling sperm counts and disorders of the male reproductive tract? Lancet 1993: 341: 1392-1395.
5.
Markey C.M., Rubin B.S., Soto A.M., Sonnenschein C.: Endocrine disruptors: from Wingspread to environmental developmental biology. J Steroid Biochem 2002; 83: 235-244.
6.
Matejczyk M.. Zalewski P.: Związki endokrynnie aktywne i ich aktywność biologiczna. Kosmos Problemy Nauk Biologicznych. 2011; 1-2: 17-32.
7.
Diamanti-Kandarakis E., Bourguignon J.P., Guidace L. et al: Endocrine – Disrupting Chemicals: An Endocrine Scientific Statement. Endocr Rev 2009; 30(4): 242-293.
8.
Limer J., Speirs V.: Phyto-estrogenes and breast cancer chemoprevention. Breast Can Res 2004; 6: 119-127.
9.
Anas M.K.; Guillemette C., Ayotte P. et al.: In utero and lactationalexposure to an environmentally relevant organochlorine mixture disrupts reproductive developmental function in male rats. Biol Reprod 2005; 73: 414-426.
10.
Aravindakshan J., Gregory M., Marcogliest D., Fournier M. et al.: Consumption of xenoestrogen – contaminated fish during lactation alters adult male reproductive function. Toxicol Sci 2004; 81: 179-189.
11.
Brian J.V., Harris C.A., Scholze M. et al.: Accurate prediction of response of freshwater – fish to a mixture of estrogenic chemicals. Environ Health Perspec 2005; 113: 721-728.
12.
Giusti R.M., Iwamoto K., Hath E.E.: Diethylstilbestrol revisited: a review of the long-term health effects. Ann Inter Med. 1995; 122: 778-788.
13.
Woźniak M., Murias M.: Ksenoestrogeny: substancje zakłócające funkcjonowanie układu hormonalnego. Gin Pol 2008; 79: 785-789.
14.
Piskorska-Pliszczyńska J.: Toksyczność i mechanizm molekularny działania polichlorowanych dibenzo-p-dioksyn i dibenzofuranów. Mat. Konf. „Dioksyny w przemyśle” Instytut Chemii i Technologii Nieorganicznej Politechniki Krakowskiej, Kraków 1999; 59-68.
15.
Toppari J., Kaleva M., Virtanen H.E.: Trends in the incidence of cryptorchidism and hypospadias, and methodological limitations of registry-based data. Human Reprod Update 2001; 7: 282-286.
16.
Bityk A., Nowacka-Piechota G.: Zanieczyszczenia środowiska substancjami powodującymi zakłócenie funkcji endokrynologicznych organizmu. Ochrona Środowiska 2004; 26: 29-35.
17.
Martin M., Retler R., Pham T.: Estrogen-like activity of metals in cancer cells. Endocrinology 2003; 144: 2425-2436.
18.
Ortega V.J., Barquilla P.C., Mateos P.F. et al.: Cadmium as an endocrine disruptor: Correlation with anterior pituitary redox and circardian clock mechanisms and prevention by melatonin. Free Radical Biology and Medicine 2012; 53: 2287-2297.
19.
Navas-Acien A., Silbergeld E.k., Pastor-Barriuso R. et al.: Arsenic exposure and prevalence of type 2 diabetes in US adults. JAMA 2008; 300: 814-822.
20.
Coronado-Gonzales J.A., Del Razo L.M., Garcia-Vargas G. et al.: Inorganic arsenic exposure and type 2 diabetes mellitus in Mexico. Environ Res 2007; 104: 383-389.
21.
Georgescu B., Georgescu C., Daraban S. et al.: Heavy Metals Acting as Endocrine Disrupters. Animal Science and Biotechnologies 2011; 44(2): 89-93.
22.
Ferradino J., Favorito R., Grimaldi M.C.: Cadmium induces changes on ACTH and PRL cells in Podarcis sicula lizard pituitary gland. Eur J Histochem 2010; 54: 45.
23.
Calderoni A.M., Oliveros L. et al.: Alterations in the lipid content of pituitary gland and serum prolactin and growth hormone in cadmium treated rats. Biometals 2005; 18: 213-220.
24.
Rudkowski Z.: Narażenie środowiskowe i wpływ na zdrowie dzieci chemikaliów zawartych w materiałach plastykowych – wyzwania także dla pediatrów. Med Środ 2013; 16(1): 7-15.
25.
Davis D.L. et al.: Medical hypothesis: xenoestrogens as preventable causes of breast cancer. Environ Health Perspect 1993; 101: 372-377.
26.
Skakkeback N.E., Rajpert De Meyts E., Main K.M.: Testicular dysgenesiss syndrome: an increasingly common developmental disorder with environmental aspects. Hum Reprod 2001; 16: 972-978.
27.
Sharpe R.M., Skakkbaek N.E.: Are estrogens involved in falling sperm counts and disorders of the male reproductive tract? Lancet 1993; 341: 1392-1395.
28.
Fuimoto N.: Effects of Endocrine Disruptors on the Pituitary Gland. J Toxicol Pathol 2001; 14: 65-69.
29.
Newbold R.R.: Impact of endocrine disrupting chemicals on the development of obesity. Hormones 2010; 9(13): 206-217.
30.
Caballero B.: The global epidemic of obesity: an overview. Epidemiol Rev 2007; 29: 1-5.
31.
Heindel J.J., vom Saal F.S.: Role of nutrition and environmental endocrine disrupting chemicals during the perinatal period on the aetiology of obesity. Molecular and Cellular Endocrinology 2009; 304: 90-96.
32.
Baillie-Hamilton P.F.: Chemical toxins: a hypothesis to explain the global obesity epidemic. J Altern Complem Med 2002; 8: 185-192.
33.
Elobeid M.A., Allison D.B.: Putative Environmental-Endocrine Disruptors and Obesity: A Review. Curr Opin Endocrinol Diabets Obes – 2008; 15(5):403-408.
34.
Weber K.S., Setchell K.D., Stocco D.M., Liphard E.D.: Dietary soy phytoestrogens decrease testosterone levels and prostate weight without altering LH, prostate reductase or testicular steroidogenic acute regulatory peptide levels in adult male Sprague-Downey rats. J.Endocrinol 2001; 170: 591-599.
35.
Greim H.A.: The endocrine and reproductive system; adverse effects of hormonally active substances? Pediatrics 2004; 113: 1070-1075.
36.
Davis D.L., Bradlow H.L., Wolf M. et al.: Medical hypothesis: xenoestrogens as preventable causes of breast cancer. Environ Health Perspect 1993; 101: 372-377. [PMCID:PMC 1519 851].
37.
Murkies A.L., Wilcox G., Davis S.R.: Clinical review 92 Phytoestrogenes. J Clin Endocrinol Metab 1998; 83: 297-303.
38.
Cassidy A.: Potential risks and benefits of phytoestrogenrich diets. Int J Vitam Nutr Res 2003; 73: 120-126.
39.
Steenland K., Cedillo L., Tucker J. et al.: Thyroid hormones and cytogenetic outcomes in backpack sprayers using ethylenbis (dithiocarbamate) (EBCD) fungicides in Mexico. Environ Health Perspect 1997; 105: 1126-1130.
40.
Petrovic M., Barcello D.: Determination on Anionic and Nonionic Surfactans. Their degradation Products and Endocrine – Disrupting Compounds in Sewage Sludge by Liquid Chromatography / Mass Spectrometry. Anal Chem 200; 72: 4560-4567.
41.
Yamada K.M.: Whole Organism and Tissue Analysis. Current Protocols in Cell Biology Wiley Online Library 2008; 41:19.0.1-9.0.2.
42.
Wester P.W., Vander Ven L.T.M., Van Den Brandhof E.S., Vos J.H.: Identification of endocrine disruptive effects in aquatic environment. A partial life cyclic study in Zebrafish. Report 640920 (RJVM, the Netherlands) 2003, 112.
| eISSN: | 2084-6312 |
| ISSN: | 1505-7054 |
Przetwarzamy dane osobowe zbierane podczas odwiedzania serwisu. Realizacja funkcji pozyskiwania informacji o użytkownikach i ich zachowaniu odbywa się poprzez dobrowolnie wprowadzone w formularzach informacje oraz zapisywanie w urządzeniach końcowych plików cookies (tzw. ciasteczka). Dane, w tym pliki cookies, wykorzystywane są w celu realizacji usług, zapewnienia wygodnego korzystania ze strony oraz w celu monitorowania ruchu zgodnie z Polityką prywatności. Dane są także zbierane i przetwarzane przez narzędzie Google Analytics (więcej).
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
Możesz zmienić ustawienia cookies w swojej przeglądarce. Ograniczenie stosowania plików cookies w konfiguracji przeglądarki może wpłynąć na niektóre funkcjonalności dostępne na stronie.
